Metody scenariuszowe w analizie makrootoczenia

W domyśle chodziło, oczywiście, o kryzys finansowy zapoczątkowany w 2007 roku i możliwość przewidzenia jego nadchodzących symptomów i przyczyn. Naukowcom nie udało się znaleźć konkretnej odpowiedzi i w swoim liście stwierdzili, że „…nie udało się przewidzieć czasu, skali i dotkliwości kryzysu i mu zapobiec, a przyczyną była porażka zbiorowej wyobraźni wielu światłych ludzi, zarówno w kraju, jak i za granicą, w zrozumieniu zagrożeń dla całego systemu”. Ta zwięzła odpowiedź, choć powiedziano i napisano wiele o przyczynach (na szczęście odchodzącego) kryzysu finansowego, pokazuje, że głównym czynnikiem był tu brak wyobraźni i docenienia zmienności otoczenia oraz wpływu tych zmian na całą gospodarkę.

Rozwijający się w niekontrolowany sposób rynek kredytów sub-prime postrzegany był przez inwestorów jako pewna inwestycja, zważywszy dodatkowo na fakt zaufania wobec agencji ratingowych, ochoczo przyznających maksymalne noty właściwie śmieciowym walorom. Nikt nie powiedział „sprawdzam”, a ci, którzy przeczuwali upadek systemu, obstawiali zakłady przeciwne – podsycając bańkę spekulacyjną. Zabrakło zatem wielowymiarowej analizy wpływu nieprzewidzianych sytuacji kryzysowych na stabilność i wypłacalność systemu. Obecnie bardzo dużo słychać o tzw. stress testach, które stanowią obligatoryjną procedurę w instytucjach finansowych.

Stress test to inaczej test warunków skrajnych, polegający na analizie potencjalnego wpływu szokowych zmian czynników ryzyka na sytuację finansową instytucji. Przeprowadzanie tych testów stało się obligatoryjne w ramach filaru II Nowej Umowy Kapitałowej. W szczególności wspomniany wcześniej kryzys uświadomił instytucjom finansowym znaczenie takich testów w procesie zarządzania ryzykiem. Ze względu na definicję oraz metodologię można wyróżnić cztery główne podejścia do przeprowadzania stress testów:

1. metoda algorytmiczna (analiza wrażliwości),
2. metoda straty maksymalnej,
3. metoda wartości ekstremalnych,
4. metoda scenariuszowa.