Opłaty za produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych

Obowiązek poboru opłaty za produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych

Na podstawie art. 3b ust. 1 ustawy z 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej (dalej jako ustawa) od 1 stycznia 2024 r. przedsiębiorcy prowadzący jednostki handlu detalicznego, hurtowego oraz jednostki gastronomiczne, w których są oferowane określone przepisami produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych (zob. tabelę), będące opakowaniami, lub napoje lub żywność pakowane przez tego przedsiębiorcę w te produkty, obowiązani są do pobierania opłaty od użytkownika końcowego nabywającego te produkty lub napoje lub żywność w tych produktach. Obowiązek ten obciąża również przedsiębiorców pakujących i oferujących – za pomocą urządzenia vendingowego, w tym umieszczonego także w miejscach innych niż jednostki handlu detalicznego, jednostki handlu hurtowego lub jednostki gastronomiczne – napoje lub żywność w produktach jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych (zob. art. 3b ust. 2 ustawy).

Wysokość opłaty określona została przepisami rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska z 7 grudnia 2023 r. w sprawie stawek opłaty za produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych będących opakowaniami (Dz. U. z 2023 r. poz. 2679). Wynosi ona:

1. 0,20 zł – w przypadku kubków na napoje, w tym ich pokrywek i wieczek,
2. 0,25 zł – w przypadku pojemników na żywność.

Pobieranie opłat. Pobrane opłaty, o których mowa, obowiązani przedsiębiorcy wnoszą na odrębny rachunek bankowy prowadzony przez marszałka województwa właściwego ze względu na miejsce jej pobrania, w terminie do 15 marca roku następującego po roku kalendarzowym, w którym została pobrana (zob. art. 3d ustawy).

W przypadku gdy obowiązani do tego przedsiębiorcy nie wnieśli opłaty albo wnieśli niższą od należnej, marszałek województwa określa, w drodze decyzji, wysokość zaległości z tytułu tej opłaty, stosując stawkę opłaty z roku kalendarzowego, w którym dany przedsiębiorca był obowiązany do pobrania opłaty (zob. art. 3e ust. 1 ustawy).

W przypadku niewykonania tej decyzji marszałek województwa ustala, w drodze decyzji, dodatkową opłatę w wysokości odpowiadającej 50% kwoty niewniesionej opłaty (zob. art. 3e ust. 2 ustawy). Terminy uiszczenia zaległości z tytułu opłaty oraz uiszczenia dodatkowej opłaty wynoszą 14 dni od dnia, w którym decyzje ustalające ich wysokość stały się ostateczne (zob. art. 3e ust. 3 ustawy).

Prowadzenie ewidencji. Obowiązani do pobierania przedmiotowej opłaty przedsiębiorcy mają również obowiązek prowadzenia ewidencji liczby nabytych i wydanych użytkownikom końcowym podlegających opłacie produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych w danym roku kalendarzowym. Ewidencję można prowadzić w postaci papierowej albo elektronicznej (zob. art. 3h ust. 1 ustawy). Przedsiębiorcy prowadzący więcej niż jedną jednostkę handlu detalicznego, jednostkę handlu hurtowego lub jednostkę gastronomiczną mają obowiązek prowadzić tę ewidencję oddzielnie dla poszczególnych jednostek (zob. art. 3h ust. 2 ustawy). Informacje zawarte w przedmiotowych ewidencjach przedsiębiorcy obowiązani są przechowywać przez pięć lat, licząc od końca roku kalendarzowego, którego informacje dotyczą (zob. art. 3h ust. 4 ustawy).

Składanie rocznych sprawozdań. Ponadto obowiązani do pobierania przedmiotowej opłaty przedsiębiorcy obowiązani są składać roczne sprawozdania zawierające informacje, o których mowa w art. 73 ust. 2 pkt 3a ustawy z 14 grudnia 2012 r. o odpadach, na zasadach i w trybie określonym w ustawie o odpadach (zob. art. 3h ust. 3 ustawy). Sprawozdania takie obejmują m.in. dane o liczbie nabytych i wydanych przez tych przedsiębiorców użytkownikom końcowym (odpłatnie lub nieodpłatnie) podlegających opłacie produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych.

Opłata za produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych a VAT

Podstawą opodatkowania podatkiem VAT jest co do zasady wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej (zob. art. 29a ust. 1 ustawy o VAT). Jak przy tym stanowi art. 29a ust. 6 pkt 1 ustawy o VAT, podstawa opodatkowania obejmuje podatki, cła, opłaty i inne należności o podobnym charakterze, z wyjątkiem kwoty podatku VAT.

Opłaty te stanowią zatem element podstawy opodatkowania z tytułu dokonywania dostaw towarów lub świadczenia usług, których dotyczą, a więc powinny być wkalkulowywane w ich cenę i opodatkowywane VAT według właściwej dla nich stawki.

Prowadzi to do wniosku, że opłaty za produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych nie powinny być wykazywane jako odrębna pozycja na fakturach i paragonach, lecz treści tych dokumentów powinny być wkalkulowywane w cenę produktów, których dotyczą. W przypadku produktów sprzedawanych w podlegających tej opłacie opakowaniach oraz bez takich opakowań oznacza to co do zasady konieczność stosowania na fakturach i paragonach dwóch cen – zawierających opłatę oraz niezawierających opłaty za produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych.

Przykład

Podatnik prowadzi punkt z hamburgerami, których sprzedaż opodatkowana jest VAT według stawki 8%. Standardowo hamburgery są sprzedawane bez plastikowego opakowania, jednak na życzenie klient może je otrzymać zapakowane w takie opakowanie. Cena hamburgera wynosi 23 zł brutto.

Klient A nabył hamburgera bez opakowania plastikowego. Sprzedaż tego hamburgera podatnik powinien zafiskalizować jako sprzedaż opodatkowaną stawką 8% za kwotę 23 zł brutto (tj. 21,30 zł netto + 1,70 zł VAT).

Klient B nabył hamburgera wraz z plastikowym opakowaniem. Jeżeli podatnik nie zdecyduje się na wzięcie „na siebie” kosztu opłaty za produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, powinien sprzedaż hamburgera zafiskalizować jako sprzedaż opodatkowaną stawką 8% za kwotę 23,27 zł brutto (tj. 21,55 zł netto + 1,72 zł VAT).

Należy przyjąć, że nie ma przeszkód, aby podatnicy brali „na siebie” koszt opłaty za produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych (czyli odpowiednio obniżali cenę produktów sprzedawanych w opakowaniach). W ten sposób mogą uniknąć konieczności stosowania dwóch cen na paragonach i fakturach.

Przykład

Wróćmy do poprzedniego przykładu. Załóżmy, że podatnik wziął „na siebie” koszt opłaty za produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, którą obowiązany jest pobrać, dokonując sprzedaży na rzecz klienta B. W takim przypadku sprzedaż hamburgera wraz z opakowaniem podatnik powinien zafiskalizować jako sprzedaż opodatkowaną stawką 8% za kwotę 23 zł brutto (tj. 21,30 zł netto + 1,70 zł VAT). Zysk klienta z tytułu sprzedaży hamburgera będzie o 0,25 zł niższy, gdyż w tym scenariuszu kwota netto zawiera pobieraną przez podatnika opłatę za produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych.