Klucze alokacji – krótki przegląd najczęstszych metod podziału kosztów na potrzeby zarządcze

Alokacja kosztów często jest wykorzystywana jako narzędzie rachunkowości zarządczej. Rozliczenie kosztów za pomocą kluczy podziałowych najczęściej służy dostarczeniu informacji wymaganych do oceny rentowności kanałów dystrybucji, klientów, produktów lub usług. W tym artykule dokonamy syntetycznego przeglądu typowych kluczy alokacji.

CIRZ_7-8_08.jpeg

Warto spojrzeć na podzielniki, które najczęściej są wykorzystywane w modelach budowanych przez firmy. Naturalnie nie ma możliwości, żeby wyczerpać wszystkie możliwości i warianty. Celem opracowania jest tym samym pewnego rodzaju generalizacja praktyk controllingu w zakresie alokacji kosztów oraz krótka refleksja na temat zalet i wad poszczególnych rozwiązań.

Praktyka controllingu od wielu lat rozwija koncepcje i modele alokacji kosztów. Firmy budują modele rozliczeniowe zgodnie z potrzebami wewnętrznego systemu informacji zarządczej, sprawozdawczości finansowej czy rozliczeń z klientami lub dostawcami. Potrzeba rozliczenia kosztów w systemie controllingu jest naturalną konsekwencją rozbieżności pomiędzy zapotrzebowaniem na szczegółową informację o kosztach działalności operacyjnej a dostępnością odpowiednich danych w systemie księgowości przedsiębiorstwa.

W tym miejscu warto zauważyć, że konieczność stosowania modelu alokacji kosztów w firmie absolutnie nie może być traktowana jako objaw dysfunkcji w obszarze ewidencji księgowej. Po prostu, z praktycznego punktu widzenia osiągnięcie pełnej analityki dekretacji na kontach księgi głównej często nie jest możliwe ze względów technicznych i organizacyjnych. Naturalnym jest, że priorytetem księgowości jest spełnienie wymogów związanych ze sprawozdawczością obligatoryjną i podatkową. Potrzeby rachunkowości zarządczej oczywiście również muszą być uwzględniane przez służby księgowe. Niemniej jednak, system finansowo-księgowy nie jest optymalnym środowiskiem, gdy rozliczenie kosztów na usługi, projekty lub klientów wymaga aplikacji złożonych i wieloetapowych reguł biznesowych.

Czym jest klucz alokacji?

Klucz alokacji, zwany też czasem podzielnikiem lub kluczem podziałowym, to wartość liczbowa, która służy do wyliczenia struktury podziału wartości zbiorczej na obiekty kosztowe. Innymi słowy, klucz alokacji jest parametrem, który pozwala ustalić jaka część całości kosztów (jaki procent) powinien zostać przypisany do określonego obiektu. Klucz alokacji wyznacza proporcje, w jakich dzielimy koszty; jego ideą jest maksymalnie sprawiedliwy podział wartości bazowej. Przykłady kluczy alokacji znajdziemy nie tylko w zastosowaniach controllingowych, ale również w codziennym życiu. Wspólnoty i spółdzielnie mieszkaniowe rozliczają koszty wspólne na lokale, dzieląc koszty na podstawie powierzchni lokali, liczby domowników czy faktycznego zużycia wody. W tym przykładzie powierzchnia, liczba mieszkańców i zużycie wody pełnią rolę kluczy alokacji (dla uproszczenia w tym przykładzie celowo pomijam praktykę stosowania stawek jednostkowych, charakterystyczną dla modelu absorbcji kosztów i przyjmuję rozliczenie całości kosztów wspólnych na lokale).

Dokonując przeliczeń w modelu alokacji musimy „znormalizować” klucz alokacji – doprowadzić go do wartości procentowej, gdzie suma udziałów wszystkich obiektów uczestniczących w alokacji wynosi 100%. Wartość znormalizowaną uzyskujemy dzieląc wartość klucza, właściwą dla danego obiektu, przez sumę wartości dla wszystkich obiektów uczestniczących w rozliczeniu. Przy takiej kalkulacji suma musi stanowić 100%! Z kolei znormalizowana wartość klucza alokacji pozwala finalnie zastosować prostą formułę dla rozliczenia kosztów:

koszt przypisany obiekt X = koszt łączny × klucz znormalizowany obiekt X

Wykorzystałeś swój limit bezpłatnych treści

Pozostałe 74% artykułu dostępne jest dla zalogowanych użytkowników portalu. Zaloguj się, wybierz plan abonamentowy albo kup dostęp do artykułu/dokumentu.

Kilka wariantów prenumeraty Pokaż opcje
Dwutygodniowy dostęp bez zobowiązań Wybieram

Abonament już od 100 zł miesięcznie

Dwutygodniowy dostęp bez zobowiązań

Pełen dostęp do wszystkich treści portalu
to koszt 100 zł miesięcznie
przy jednorazowej płatności za rok

WYBIERAM

Dwutygodniowy dostęp do wszystkich treści
portalu za 99 zł netto, które odliczymy od ceny
regularnej przy przedłużeniu abonamentu

WYBIERAM

Pełen dostęp do wszystkich treści portalu
to koszt 100 zł miesięcznie
przy jednorazowej płatności za rok

Dwutygodniowy dostęp do wszystkich treści
portalu za 99 zł netto, które odliczymy od ceny
regularnej przy przedłużeniu abonamentu

WYBIERAM

Polityka cookies

Dalsze aktywne korzystanie z Serwisu (przeglądanie treści, zamknięcie komunikatu, kliknięcie w odnośniki na stronie) bez zmian ustawień prywatności, wyrażasz zgodę na przetwarzanie danych osobowych przez EXPLANATOR oraz partnerów w celu realizacji usług, zgodnie z Polityką prywatności. Możesz określić warunki przechowywania lub dostępu do plików cookies w Twojej przeglądarce.

Usługa Cel użycia Włączone
Pliki cookies niezbędne do funkcjonowania strony Nie możesz wyłączyć tych plików cookies, ponieważ są one niezbędne by strona działała prawidłowo. W ramach tych plików cookies zapisywane są również zdefiniowane przez Ciebie ustawienia cookies. TAK
Pliki cookies analityczne Pliki cookies umożliwiające zbieranie informacji o sposobie korzystania przez użytkownika ze strony internetowej w celu optymalizacji jej funkcjonowania, oraz dostosowania do oczekiwań użytkownika. Informacje zebrane przez te pliki nie identyfikują żadnego konkretnego użytkownika.
Pliki cookies marketingowe Pliki cookies umożliwiające wyświetlanie użytkownikowi treści marketingowych dostosowanych do jego preferencji, oraz kierowanie do niego powiadomień o ofertach marketingowych odpowiadających jego zainteresowaniom, obejmujących informacje dotyczące produktów i usług administratora strony i podmiotów trzecich. Jeśli zdecydujesz się usunąć lub wyłączyć te pliki cookie, reklamy nadal będą wyświetlane, ale mogą one nie być odpowiednie dla Ciebie.