Elementy controllingu ryzyka. Jak sterować decyzjami menedżerów w warunkach ryzyka?

Ryzyko od zawsze towarzyszyło i będzie towarzyszyć prowadzeniu biznesu. Jest ono nieodłącznie związane z każdą działalnością ukierunkowaną na osiągnięcie zaplanowanych wyników. Samo w sobie ryzyko nie jest niczym złym. Staje się jednak elementem niepożądanym w chwilach jego lekceważenia, sytuacjach niedoszacowania i niewłaściwego zarządzania lub wtedy, gdy stanowi element zaskoczenia. Uświadomienie sobie tego przez menedżerów, co może przebiec odmiennie niż zaplanowano, staje się jednym z kluczowych instrumentów w zapobieganiu problemom w przyszłości. Wzrastającego znaczenia, szczególnie w warunkach dynamicznych zmian rynkowych i nasilającej się konkurencji, nabiera zatem zapewnienie bezpiecznej działalności przedsiębiorstwa poprzez utrzymanie jego płynności finansowej i stabilności wyników ekonomicznych.

Metoda controllingu ryzyka

Tradycyjne podejście do zarządzania ryzykiem finansowym zakłada, że odpowiednio przygotowane kadry, wykorzystując intuicję, będą w stanie nie tylko zidentyfikować i określić najważniejsze elementy ryzyka finansowego dla organizacji, ale także właściwie je kontrolować i nimi zarządzać. Podejście, uzupełniające tradycyjne zarządzanie ryzykiem o metodę controllingu ryzyka, eliminuje intuicję z tej działalności, bazując na sterowaniu organizacją dzięki właściwie udokumentowanym danym i naukowo potwierdzonym założeniom, umożliwiając powiązanie podejmowania ryzyka z realizacją celów przedsiębiorstwa. Stąd w świecie VUCA determinizm, który wskazywałby na to, że istnieje możliwość precyzyjnego prognozowania przyszłości, zostaje zastąpiony paradygmatem stochastycznym, bazującym na założeniu, że należy rozpatrywać potencjalne odchylenia od planowanych trendów w kontekście oddziaływań ryzyka finansowego. Zmianę podejścia do zarządzania podejmowaniem ryzyka finansowego przedstawiono na rysunku 1. Działalność controllingu ryzyka nie jest skoncentrowana na wzroście sprzedaży czy zwiększaniu przychodów, jeżeli te nie są skorelowane ze zrównoważoną poprawą wyników ekonomicznych. Jego zadaniem jest sterowanie odchyleniami od planowanych wyników poprzez pośrednie wpływanie na menedżerów, tak aby ci korygowali niepożądane z punktu widzenia wyników ekonomicznych przedsiębiorstwa elementy ryzyka finansowego. Kreuje on w ten sposób funkcję regulacyjną – na podstawie norm przygotowanych przez controlling ryzyka finansowego oceniane są możliwości odstępstw od stanu pożądanego oraz wybierane instrumenty reakcji na ryzyko. Zatem podejmowanie decyzji należy połączyć z analizą projekcji wyników, zapewniając ich podejmowanie w granicach wcześniej określonego obszaru uprawnień dla każdego ze szczebli zarządzania i odpowiedzialności.