Odroczony podatek dochodowy w aspekcie polskiego oraz międzynarodowego prawa bilansowego

Prawo podatkowe różni się w wielu kwestiach od prawa bilansowego. Istotne różnice zachodzą między kategoriami przychodów oraz kosztów, a w szczególności pomiędzy momentami ich ustalenia oraz poniesienia według prawa podatkowego i bilansowego. W związku z tym zysk brutto ustalony w rachunku zysków i strat najczęściej różni się od podstawy opodatkowania. Gdyby jednostka wykazała w rachunku zysków i strat jedynie podatek do zapłaty, ustalony według prawa podatkowego, wówczas obraz sytuacji finansowej jednostki byłby zniekształcony, ponieważ nie byłyby uwzględnione przyszłe korzyści (aktywa) bądź zobowiązania podatkowe (pasywa) wynikające z przeszłych zdarzeń ujętych według prawa bilansowego, dla których prawo podatkowe przyjmuje inny moment ich rozpoznania.

Rolą podatku odroczonego jest właśnie uwzględnienie w rachunku zysków i strat różnic przejściowych pomiędzy momentem rozpoznania przychodów oraz kosztów według prawa bilansowego i podatkowego. Podatek dochodowy wykazywany w rachunku zysków i strat składa się z części bieżącej (podatek do zapłaty/zwrotu ustalony zgodnie z prawem podatkowym) oraz odroczonej (uwzględniającej różnice przejściowe). Część odroczona jest kategorią wyłącznie sprawozdawczą, która nie wpływa na zobowiązania podatkowe w bieżącym okresie.

Należy podkreślić, że odroczony podatek nie powstanie dla tych zdarzeń gospodarczych, dla których występują różnice trwałe między prawem bilansowym a podatkowym. Przez pojęcie różnic trwałych trzeba rozumieć skutki takich zdarzeń gospodarczych, dla których zgodnie z prawem bilansowym powstaną koszty lub przychody, natomiast nie powstaną w żadnym momencie w przyszłości koszty lub przychody podatkowe (możliwa jest również sytuacja odwrotna, kiedy kosztom czy przychodom podatkowym nie będzie towarzyszyło powstanie kosztów lub przychodów rachunkowych).