Od 1 stycznia 2019 r. przedsiębiorcy zapłacą niższe składki ZUS

Zgodnie z ustawą z 20 lipca 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu obniżenia składek na ubezpieczenia społeczne osób fizycznych wykonujących działalność gospodarczą na mniejszą skalę, przedsiębiorcy o niskich przychodach nie będą mieli obowiązku opłacania składek na zasadach ogólnych, tj. od kwoty 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. W przypadku przedsiębiorców o niskich przychodach podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne będzie zależeć od osiągniętego przez nich w poprzednim roku przychodu.

Kto zapłaci składki od przychodów

Z preferencji w postaci opłacania składek w wysokości zależnej od przychodu będą mogły skorzystać wyłącznie:

• osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą w rozumieniu art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej „ustawa systemowa”) oraz
• osoby współpracujące z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność.

Osoby te będą mogły skorzystać z tej preferencji, pod warunkiem m.in. że:

• roczna kwota osiągniętych przez nich przychodów w roku poprzednim nie przekroczy 30-krotności minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w grudniu tego roku,
• prowadziły działalność gospodarczą w roku poprzednim co najmniej przez 60 dni kalendarzowych.

Z nowej ulgi skorzystają nie tylko początkujący przedsiębiorcy, ale też ci, którzy już od dawna prowadzą działalność. Przedsiębiorcy, którzy prowadzili działalność przez cały ubiegły rok, będą mieli prawo do ulgi w płaceniu składek, jeżeli roczna kwota osiągniętych przez nich w roku ubiegłym przychodów nie przekroczy 30-krotności minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w grudniu tego roku. W 2019 r. przedsiębiorca zapłaci więc składki według zasad preferencyjnych, jeżeli jego roczne przychody z działalności nie przekroczyły w 2018 r. kwoty 63 000 zł (2100 zł, tj. minimalna płaca za 2018 r. x 30).

Przykład

Pan Jan prowadzi działalność gospodarczą w zakresie usług szewskich od czerwca 2012 r. Jego przychody miesięczne nie przekraczają 4000 zł. Od 1 stycznia 2019 r. pan Jan będzie mógł opłacać składki na ubezpieczenia społeczne od najniższej podstawy wymiaru składek wyliczonej z rocznego przychodu osiągniętego w 2018 r.

Aby początkujący przedsiębiorcy mogli skorzystać z ulgi, wymagane jest, by:

• prowadzili działalność w roku ubiegłym co najmniej przez 60 dni kalendarzowych oraz
• ich przychody osiągnięte w roku ubiegłym nie przekroczyły limitu obliczanego proporcjonalnie do okresu prowadzonej działalności.

W sytuacji gdy przedsiębiorca rozpoczął (lub zakończył) prowadzenie działalności w trakcie poprzedniego roku, roczny limit przychodu ustalać się będzie przy użyciu następującego wzoru:

Wynik jest zaokrąglany do pełnych groszy w górę, jeśli końcówka jest równa lub wyższa niż 0,5 gr, lub w dół, jeśli jest niższa.

Przykład

Pan Jan prowadzi działalność gospodarczą „usługi szewskie” od czerwca 2018 r. W sumie pan Jan prowadził działalność przez 214 dni w roku 2018. W jego przypadku limit przychodów wynosi (63 000 zł : 365) x 214 = 36 936,99 zł (w zaokrągleniu do pełnych groszy). Jeżeli przychody pana Jana nie przekroczą w 2018 r. tej kwoty, to w 2019 r. będzie on mógł płacić składki na preferencyjnych zasadach.

Granice składek preferencyjnych

Ustawa określa dolną i górną granicę podstawy składkowania dla składek preferencyjnych. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dla przedsiębiorców korzystających z możliwości opłacania składek od przychodów:

• nie może być niższa niż 30% minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w styczniu danego roku oraz
• nie może być wyższa od kwoty 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego w trybie art. 19 ust. 10 ustawy systemowej na dany rok kalendarzowy.

Jak ustalić najniższą podstawę wymiaru składek

Przedsiębiorca, którego przychody w 2018 r. będą niższe od kwoty 63 000 zł, będzie musiał sam ustalić najniższą podstawę wymiaru składek.

Żeby ustalić najniższą podstawę wymiaru, od której zostaną naliczone składki, należy:

Krok 1. Obliczyć przeciętny miesięczny przychód z działalności uzyskany w poprzednim roku według wzoru:

Otrzymany wynik należy zaokrąglić do pełnych groszy w górę (jeśli końcówka jest równa lub wyższa 0,5 gr) lub w dół (jeśli jest niższa).

Krok 2. Przeciętny miesięczny przychód z działalności (wynik z poprzedniego kroku) pomnożyć przez współczynnik, który na dany rok kalendarzowy ogłaszany jest przez Prezesa ZUS w „Monitorze Polskim” w ciągu 7 dni od opublikowania kwoty prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia. Można go wyliczyć także samodzielnie, używając następującego wzoru:

Wynik należy zaokrąglić do czterech miejsc po przecinku w górę, jeśli na piątym miejscu po przecinku jest liczba równa lub wyższa niż 5, lub w dół, jeśli jest niższa.

Krok 3. Wynik z kroku 2 należy sprawdzić – czy tak ustalona najniższa podstawa wymiaru składek nie jest niższa od kwoty 30% minimalnego wynagrodzenia (dopuszczalna dolna granica).

Przykład

Pani Anna prowadzi działalność gospodarczą od 1 stycznia 2018 r. W 2018 r. osiągnęła przychód 55 000 zł. Załóżmy, że prognozowane przeciętne miesięczne wynagrodzenie w 2019 r. wyniesie 4765 zł, minimalne zaś 2250 zł. W tym przypadku pani Anna może opłacać składki od przychodu, które obliczy w następujący sposób:

55 000 zł : 365 dni x 30 = 4520,55 zł (przeciętny miesięczny przychód),

4765 zł : 2250 zł x 0,24 = 0,5083 (współczynnik),

4520,55 zł x 0,5083 = 2297,80 zł.

W tym przypadku najniższa podstawa wymiaru składek wyniesie 2297,80 zł.

W okresie uprawnienia do obniżonych składek przedsiębiorca będzie mógł zadeklarować do podstawy wymiaru składek kwotę wyższą niż ustalona we wskazany wyżej sposób najniższa podstawa wymiaru składek. Należy jednak pamiętać, że wyższa podstawa wymiaru nie będzie podlegać korekcie za miesiąc, w którym została zadeklarowana (dodany art. 18 ust. 8a po nowelizacji ustawy systemowej). Oznacza to, że płatnik składek, deklarując wyższą niż najniższa podstawę wymiaru składek, nie będzie mógł jej w przyszłości skorygować do najniższej obowiązującej go podstawy i odliczyć z tego tytułu nadpłaty składek.

Płatnik może też w każdym czasie zrezygnować z uprawnienia do ulgi albo w ogóle nie musi z niej korzystać. Wówczas ma obowiązek opłacania składek na zasadach ogólnych.

Jak długo można korzystać z nowej ulgi

Przedsiębiorcy będą mogli opłacać składki od podstawy wymiaru składek zależnej od przychodu maksymalnie przez okres 3 lat (36 miesięcy) w ciągu ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych. Przy czym jako pełny miesiąc kalendarzowy wlicza się każdy miesiąc kalendarzowy, w którym dana osoba opłacała składki od najniższej podstawy wymiaru (ustalonej od przychodu) lub prowadziła działalność gospodarczą przez co najmniej 1 dzień kalendarzowy.

Oznacza to, że jeśli przedsiębiorca przykładowo prowadzi działalność przez 5 lat i przez cały czas osiąga niskie przychody, to tylko przez okres 3 lat będzie mógł opłacać składki na ubezpieczenia społeczne od najniższej podstawy oskładkowania (czyli ustalonej od przychodu), a przez pozostałe 2 lata na zasadach ogólnych, tj. od zadeklarowanej podstawy nie niższej niż 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.

Przykład

Pani Ewelina od kilku lat prowadziła kwiaciarnię. Z powodu utraty wynajętego lokalu musiała zawiesić działalność gospodarczą na okres od 1 września 2018 r. do 29 stycznia 2019 r. Załóżmy, że pani Ewelina wznowiła działalność gospodarczą od 30 stycznia 2019 r. Wyliczyła, że jej roczny przychód za 2018 r. wyniósł 36 000 zł, a więc nie przekroczyła ustawowego limitu, który wyniósł proporcjonalnie 41 942,47 zł [(63 000 zł : 365 dni) x 243 dni prowadzenia działalności gospodarczej w 2018 r.]. A zatem spełniła warunki uprawniające ją do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od najniższej podstawy wymiaru. Z preferencji będzie mogła skorzystać przez okres 36 miesięcy liczonych od stycznia 2019 r. (pomimo że działalność w styczniu prowadzona będzie tylko przez dwa dni) do grudnia 2021 r., pod warunkiem że w kolejnych latach również nie przekroczy 30-krotności minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w grudniu poprzedniego roku.

Po upływie 60 miesięcy płatnik składek ponownie będzie mógł skorzystać z najniższej podstawy wymiaru składek, o ile spełni kryterium osiąganego przychodu nie niższego niż 30-krotność minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w grudniu poprzedniego roku.

Kto nie może korzystać z ulgi

Z preferencji w oskładkowaniu nie mogą korzystać osoby, które:

• w poprzednim roku prowadziły (oprócz działalności gospodarczej) także pozarolniczą działalność m.in.:
  • jako wspólnicy spółek osobowych,
  • w zakresie wolnego zawodu (m.in. twórcy, artyści) lub
  • jako osoby prowadzące publiczną lub niepubliczną szkołę, placówkę na podstawie przepisów prawa oświatowego;
• opłacają składki na preferencyjnych warunkach, tj. od podstawy wymiaru w wysokości 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę;
• w poprzednim roku opłacały zryczałtowany podatek dochodowy w formie karty podatkowej i korzystały ze zwolnienia sprzedaży od podatku od towarów i usług na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o podatku od towarów i usług (zwolnienia podmiotowego) – chodzi o osoby, które zostały zwolnione z podatku VAT, gdyż wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 200 000 zł (ze względu na brak możliwości weryfikacji ich przychodów przez ZUS, jako że nie składają one zarówno zeznań podatkowych, jak i deklaracji);
• wykonują działalność na rzecz byłego pracodawcy, u którego przed dniem rozpoczęcia działalności w bieżącym lub poprzednim roku kalendarzowym wykonywały czynności wchodzące w zakres prowadzonej działalności w ramach stosunku pracy.

Przykład

Pan Paweł prowadzi działalność gospodarczą od 1 czerwca 2018 r. – biuro tłumaczeń. Do 30 maja 2018 r. był zatrudniony w firmie zajmującej się tłumaczeniami z języka włoskiego na podstawie umowy o pracę. W ramach działalności w dalszym ciągu będzie współpracował z byłym pracodawcą. Z tego względu nie będzie mógł opłacać składek na preferencyjnych warunkach, tj. od podstawy wymiaru ustalonej od przychodu.

Jakie obowiązki informacyjne będą mieli przedsiębiorcy wobec ZUS

Przedsiębiorca będzie zobowiązany przekazać do ZUS informację dotyczącą najniższej podstawy wymiaru składek ustalonej na dany rok kalendarzowy, w imiennym raporcie miesięcznym albo w deklaracji rozliczeniowej, składanych za styczeń danego roku kalendarzowego lub za pierwszy miesiąc rozpoczęcia lub wznowienia działalności w danym roku.

Ponadto na żądanie ZUS przedsiębiorca będzie miał obowiązek przedstawić dokumenty potwierdzające wysokość rocznego przychodu z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej za poprzedni rok kalendarzowy, w terminie 14 dni kalendarzowych od dnia doręczenia wezwania. Jeśli przedsiębiorca tego nie zrobi, ZUS ustali podstawę wymiaru składek za wszystkie miesiące kalendarzowe danego roku kalendarzowego na zasadach ogólnych (tj. w wysokości nie niższej niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia).

Jakie zasady należy stosować przy zbiegu tytułów do ubezpieczeń

W przypadku zbiegu tytułów do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami społecznymi (działalność gospodarcza i umowa-zlecenia) stosuje się analogiczne zasady jak w przypadku osób, które opłacają składki od podstawy wymiaru stanowiącej 30% minimalnego wynagrodzenia (preferencyjne zasady). Oznacza to, że jeśli przedsiębiorca z działalności będzie opłacał składki od najniższej podstawy wymiaru (ustalonej na omówionych wyżej zasadach) i dodatkowo będzie wykonywał umowę-zlecenia w innej firmie, za kwotę niższą od minimalnego wynagrodzenia, wówczas będzie podlegać obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym zarówno z tytułu prowadzenia działalności, jak i umowy-zlecenia, zgodnie z treścią art. 9 ust. 2c ustawy systemowej.

Przykład

Pan Robert od kilku lat prowadzi działalność gospodarczą w zakresie usług hydraulicznych. Załóżmy, że w 2018 r. osiągnie z tego tytułu przychód w wysokości 36 000 zł. A zatem od stycznia 2019 r. będzie mógł skorzystać z opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od najniższej podstawy wymiaru wyliczonej w następujący sposób:

36 000 zł : 365 dni x 30 = 2958,90 zł (przeciętny miesięczny przychód)

4765 zł : 2250 zł x 0,24 = 0,5083 (współczynnik)

2958,90 zł x 0,5083 = 1504,01 zł (najniższa podstawa wymiaru).

Ponadto pan Robert od lutego 2019 r. zamierza zawrzeć umowę-zlecenie na roznoszenie ulotek. Jego wynagrodzenie z tytułu tej umowy zostało ustalone na 2000 zł. W tym przypadku zarówno od działalności gospodarczej, jak i ze zlecenia składki na ubezpieczenia społeczne są obowiązkowe.