Niewypłacalność dłużnika – ochrona pokrzywdzonego wierzyciela
Uzyskanie tytułu wykonawczego przez wierzyciela kończy jedynie etap sądowego potwierdzenia przysługiwania roszczenia o zapłatę przeciwko dłużnikowi. Jednak z biznesowego punktu widzenia w ostatecznym rozrachunku istotne znaczenie ma wyłącznie zrealizowany odzysk, a ten zasadniczo dokonuje się w postępowaniu egzekucyjnym. Dla wierzyciela kierującego swoją sprawę do komornika statystyka skuteczności egzekucji nie jest bynajmniej optymistyczna. W zbiorze nader licznych egzekucji, które finalnie okazują się bezskuteczne, znajdują się też takie, których bezskuteczność została spowodowana czynnościami samego dłużnika. W obliczu takich krzywdzących wierzyciela działań nie pozostaje on jednak bez szans. Umiejętne skorzystanie z przysługujących wierzycielowi środków prawnych może całkowicie odmienić perspektywę zaspokojenia.
Skarga pauliańska
W obszarze bilansowych i podatkowych regulacji prawnych za zjawisko w pewien sposób „naturalne” przyjęto, że nominalna wartość księgowa niekoniecznie musi być tożsama z realną wartością danego składnika majątku. Nie inaczej jest z wierzytelnościami (należnościami). W szczególności te stwierdzone w tytule wykonawczym wierzytelności mogą mieć wyłącznie wartość pustego zapisu, kiedy dłużnik okazuje się niewypłacalny lub dług jest nieściągalny. Co istotne – nawet wierzyciel z pozoru dobrze zabezpieczony wcześniej na majątku kontrahenta może zmierzyć się z widmem nieodzyskania należności. Zasadniczo aktualizacja należności według prawa bilansowego obejmuje wszelkiego rodzaju zdarzenia, wpływające na obniżoną perspektywę odzysku – zarówno te niezależne od działań dłużnika, jak i te przez niego wywołane. W miejscu, gdzie kończy się bilansowe odzwierciedlenie „utraty jakości” posiadanej wierzytelności, rozpoczyna się analiza przyczyn takiego stanu rzeczy, co jest już zadaniem dla zarządzających.
Z punktu widzenia prawa cywilnego nie jest obojętne, co doprowadziło dłużnika do stanu częściowej lub nawet całkowitej niewypłacalności (nieściągalności). Jeżeli bowiem dłużnik świadome przedsięwziął czynności prawne prowadzące do uzyskania korzyści przez osobę trzecią kosztem swojego majątku, powodując w efekcie udaremnienie zaspokojenia wierzyciela i jego pokrzywdzenie, wówczas Kodeks cywilny przewiduje dla niego instrument prawny zwalczania takich działań oraz ich skutków. Wskazany środek prawny zwykło się tradycyjnie określać skargą pauliańską. W bardziej precyzyjnym ujęciu – istotą wynikającego z niej roszczenia jest możliwość domagania się przez wierzyciela uznania czynności prawnej dłużnika za bezskuteczną w stosunku do niego.
Podkreślenia wymaga, że skargą objęte są jedynie czynności prawne dłużnika, a zatem już nie skutki zdarzeń prawnych od niego niezależnych, ani tym bardziej działania faktyczne dłużnika w odniesieniu do swojego majątku.
Wykorzystałeś swój limit bezpłatnych treści
Pozostałe 83% artykułu dostępne jest dla zalogowanych użytkowników portalu. Zaloguj się, wybierz plan abonamentowy albo kup dostęp do artykułu/dokumentu.
Zaloguj się
