Krajowy Plan Odbudowy i Zwiększania Odporności

Krajowy Plan Odbudowy i Zwiększenia Odporności to wspólny program Państw Unii Europejskiej, który ma na celu podniesienie gospodarki z kryzysu wywołanego pandemią. Chociaż pandemia zdaje się być za nami, przynajmniej na jakiś czas, program tak de facto nie dotyczy samego koronawirusa. Pierwszy raz w historii członkowie Unii Europejskiej postanowili zadłużyć się wspólnie emitując obligacje denominowane w EURo w celu zrealizowania wspólnego celu, jakim jest odbudowanie i uodpornienie krajowych gospodarek poprzez zwiększenie inwestycji rządowych i prywatnych oraz wzmocnienie produktu krajowego brutto poszczególnych krajów członkowskich.

We wszystkich państwach Krajowy Plan Odbudowy został już wdrożony, problemy natury naruszenia praworządności miały dwa państwa europejskie – Polska i Węgry, a Holandia, jako jedyne państwo unijne, nie przystąpiła do programu. 2 czerwca 2020 r. komisja europejska wraz z polskim rządem podpisała umowę dotyczącą zatwierdzenia i wypłaty środków z tego programu, stało się to podczas wizyty przewodniczącej komisji europejskiej, Ursuli von der Leyen. Po akceptacji naszego planu odbudowy, Parlament Europejski skrytykował komisję, a także wezwał Radę Europejską do odrzucenia porozumienia. Aktualnie czekamy na akceptację Rady Europejskiej, ale powinna to być tylko formalność.

Polskie obszary wsparcia

Budżet Krajowego Planu Odbudowy jest niebagatelny, ponieważ jest to aż 158,5 mld złotych, z czego 106,9 mld złotych to bezzwrotna dotacja i 51,6 mld złotych to dofinansowane, preferencyjne pożyczki. Programy będą dystrybuowane przez regionalne i centralne instytucje publiczne oraz samorządowe. Mimo wojny w Ukrainie wyzwania związane ze zmianą klimatu nie przestają być jednym z priorytetów polityki Unii Europejskiej i prawie połowa budżetu programu zostanie przeznaczona na cele związane z ochroną klimatu i zieloną rewolucję (42,7% budżetu programu), jak również na cyfrową transformację (20,85%). Jak widać w ostatnim czasie ceny surowców energetycznych w związku z sytuacją geopolityczną destabilizują gospodarkę światową, dlatego ważne jest planowe działanie, które zbliży nas do neutralności energetycznej, a także uniezależni nas od paliw kopalnych wydobywanych w krajach, które terroryzują swoich obywateli i kraje sąsiednie. Krajowy Plan odbudowy pozwoli zrealizować szereg inwestycji klimatycznych wcześniej, co przyspieszy realizację celów FIt for 55, która zobowiązuje kraje członkowskie do redukcji emisji CO2 o 55% do 2030 roku, co jest celem niezmiernie ambitnym. Silny impuls inwestycyjny będzie potrzebny szczególnie teraz, gdy mamy ryzyko stagflacji, a zastój na rynku nieruchomości niedługo odbije się na całej gospodarce. Dlatego w trudnych czasach potężnym bodźcem inwestycyjnym byłby zastrzyk pieniędzy wspólnotowych, bez którego, przy tak szybko rosnących stopach procentowych i presji płacowej, ryzyko stagflacji i dość poważnego kryzysu zdaje się być bardzo realne.

Krajowy Plan odbudowy wpisuje się w zalecenia Rady UE dla Polski (CSR) oraz Krajowy Program Reform. Obejmuje reformy i inwestycje, które rozpoczęły się po 1 lutego 2020 r. i zakończą do 31 sierpnia 2026 r. Środki KPO pochodzą z europejskiego Funduszu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (Recovery and Resilience Facility – RRF). Rząd polski podjął się wprowadzenia szeregu reform, w tym reform środowiskowych, a także reform społeczno-gospodarczych. Będą to reformy z najróżniejszych dziedzin, obejmujące m.in.: wydłużenie realnego czasu przejścia na emeryturę czy ozusowanie wszystkich umów w ten sam sposób. Reform i celów jest ponad 300 i niektóre z nich są trudne politycznie, w związku z tym to zapewne nie koniec perturbacji związanych z zatwierdzeniem KPO. Pozostaje liczyć na poprawę oceny praworządności, tak żeby znów odblokować fundusze unijne dla naszego kraju. Przy spełnianiu kolejnych warunków umownych, tzw. kamieni milowych, Komisja Europejska będzie uruchamiała kolejne transze pomocy w ramach KPO. Jeżeli zaś Komisja oceni, że nie spełniliśmy poszczególnych kroków, będzie mogła zablokować wypłatę kolejnych transz. Jako zarządzający i doradcy w firmach, samorządach i trzecim sektorze, musimy bacznie obserwować rozwój i plany dotyczące dofinansowań zarówno w ramach KPO, jak i pozostałych obszarów inwestycyjnych Unii Europejskiej. Ponieważ nie ma na razie szczegółowych konkursów, możemy na spokojnie zastanowić się nad obszarami, w których możemy pozyskać fundusze europejskie. Wszyscy mamy potrzeby inwestycyjne, a patrząc na Fit for 55 musimy już teraz szczególnie dużo uwagi poświęcić na sprawdzenie, jak nasza firma jest plasowana w kontekście neutralności klimatycznej. Niedługo wszyscy będziemy odczuwać nacisk Wspólnoty na ten obszar, niedostosowani zwyczajnie znikną z rynku.

Silniejsza gospodarka i wyższe zarobki

Pierwszy obszar Krajowego Programu Odbudowy to „Silniejsza gospodarka i wyższe zarobki. Odporność i konkurencyjność gospodarki”. Według folderów rządowych to najbardziej zróżnicowany program skierowany do szerokiej grupy beneficjentów. Na rządowej liście celów są cele związane ze zwiększeniem aktywności zawodowej Polaków m.in. poprzez inwestycje w centra opieki dla dzieci, kluby dziecięce, żłobki i przedszkola, jak również miejsca opieki nad osobami starszymi. W programie znalazło się również sporo środków na transformację cyfrową przedsiębiorstwa, jak również na działania w obszarze szeroko rozumianej innowacyjności. Aż 2 mld złotych dla dużych przedsiębiorstw na transformację cyfrową i robotyzację to również szansa na przejście na wyższy poziom technologiczny, bez technologii bowiem żaden biznes nie przetrwa nadchodzących zmian i globalnej konkurencji. Strona rządowa chce skupić się na trzech obszarach: przedsiębiorczości, innowacyjności i kadrach, co w efekcie ma przynieść ekologiczne rozwiązania w firmach, poprawić efektywność energetyczną, tworzyć nowe, atrakcyjne miejsca pracy oraz miejsca w żłobkach i klubach dziecięcych. W planowanych działaniach możemy zobaczyć, że prawie 10 mld złotych będzie przeznaczonych na innowacje i skierowane do różnych grup przedsiębiorców, samorządów i naukowców, a prawie 8 mld złotych zostanie przeznaczone na polepszenie warunków wychowania naszych pociech, jak również lepsze planowanie i zagospodarowanie przestrzeni, tak żebyśmy wszyscy mogli realizować się zawodowo w lepszym i czystszym otoczeniu.