Zarządzanie kapitałem obrotowym netto, czyli operacyjne zarządzanie finansami przedsiębiorstwa

Dążenie podmiotu do minimalizacji angażowania środków własnych oraz długoterminowych w finansowanie majątku obrotowego wynika z relacji między:

1. kosztem kapitału własnego a kosztem kapitału obcego,
2. kosztem długu długoterminowego a kosztem długu krótkoterminowego.

Odnosząc się do pierwszej z wymienionych relacji, należy stwierdzić, że kapitał własny jest – ogólnie rzecz ujmując – droższy od kapitału obcego, natomiast – w przypadku relacji drugiej – koszt długu długoterminowego jest – ceteris paribus – wyższy aniżeli długu krótkoterminowego. Nie wnikając w szczegóły, spowodowane jest to różnicami w poziomie ryzyka, jaki ponoszą dawcy kapitału, udzielając poszczególnych rodzajów środków przedsiębiorstwu.

Z drugiej jednakże strony, finansowanie majątku obrotowego wyłącznie kapitałem krótkoterminowym – ze względu na krótkie terminy jego spłaty – obarczone jest najwyższym ryzykiem.

Efektywne gospodarowanie finansami

Podstawowym celem operacyjnego zarządzania finansami przedsiębiorstwa jest poprawa efektywności gospodarowania majątkiem obrotowym, przy jednoczesnym zachowaniu płynności finansowej. Podstawowymi (syntetycznymi) miarami oceny zarządzania kapitałem obrotowym netto są statyczne wskaźniki płynności: natychmiastowej, szybkiej i bieżącej.

Możliwości utrzymywania wysokiej efektywności bieżącej działalności wynikają z efektywności:

• zarządzania inwestycjami krótkoterminowymi,
• zarządzania należnościami,
• zarządzania zapasami,
• wykorzystywania w racjonalny sposób środków stanowiących zobowiązania krótkoterminowe.

W niniejszym artykule – po zaprezentowaniu idei oceny bieżącej działalności przedsiębiorstwa za pomocą wskaźników płynności – skoncentrujemy się na wskazaniu głównych kwestii dotyczących zarządzania poszczególnymi elementami.

Podstawowe narzędzia pomiaru płynności finansowej

Analiza płynności finansowej przeprowadzana na podstawie statycznych wskaźników ukazuje poziom płynności finansowej przedsiębiorstwa w określonym momencie, na który sporządzony został bilans.

Płynność finansową w ujęciu statycznym mierzy się zwykle za pomocą następujących wskaźników:

• wskaźnika płynności gotówkowej (inaczej nazywanym też wskaźnikiem płynności I stopnia),
• wskaźnika szybkiej płynności finansowej (inaczej nazywanym wskaźnikiem płynności II stopnia),
• wskaźnika bieżącej płynności finansowej (nazywanym też wskaźnikiem płynności III stopnia).

Wskaźnik płynności gotówkowej informuje, jaką część zadłużenia krótkoterminowego jednostka jest w stanie spłacić z będących w jej dyspozycji w danej chwili środków pieniężnych.

Wskaźnik szybkiej płynności finansowej informuje z kolei o stopniu pokrycia zobowiązań krótkoterminowych inwestycjami krótkoterminowymi wraz z należnościami (tj. tzw. płynnym majątkiem obrotowym). Wartość tego wskaźnika poniżej jedności może wskazywać na kłopoty związane ze spłatą bieżących zobowiązań, albowiem środki pieniężne i należności są niższe niż wartość zobowiązań.

Ostatni z wymienionych – wskaźnik bieżącej płynności finansowej – dostarcza informacji o stopniu pokrycia zobowiązań krótkoterminowych aktywami obrotowymi. Im wyższa jest wartość tego wskaźnika, tym zasadniczo dana jednostka ma większe możliwości spłaty bieżących zobowiązań. Wysoka wartość tegoż wskaźnika wskazuje jednocześnie na niską efektywność bieżącej działalności, która może być związana z problemami ze ściągalnością należności, zbyt wysokim poziomem zapasów lub utrzymywaniem zbyt wielu środków finansowych.

Tabela zamieszczona obok prezentuje formuły poszczególnych wskaźników płynności oraz rekomendowane ich wartości.