Błędy popełniane przy sporządzaniu sprawozdań finansowych oraz zamykaniu ksiąg rachunkowych
W związku z zakończeniem roku obrotowego podmioty gospodarcze powinny dokonać przeglądu informacji wprowadzonych w ciągu roku obrotowego do ksiąg rachunkowych. Następnie, co najmniej na dzień bilansowy, należy dokonać wyceny poszczególnych składników aktywów i pasywów.
Sporządzając sprawozdanie finansowe na podstawie prowadzonych ksiąg rachunkowych, warto przejrzeć pozycje bilansowe oraz elementy kształtujące wynik finansowy pod kątem poprawności ich zakwalifikowania do odpowiednich pozycji oraz tego, czy nie zostały pominięte jakieś informacje, które mają wpływ na to sprawozdanie.
Ten sposób postępowania wynika z możliwości pojawienia się błędów podczas sporządzania sprawozdania finansowego, które w wyniku weryfikacji danych można wykryć i poprawić.
Zgodnie z zapisami ustawy o rachunkowości, z zasadą istotności związane jest prawidło, że jednostki mogą przyjąć uproszczenia przy stosowaniu zasad rachunkowości, jeśli nie wywiera to istotnie ujemnego wpływu na zachowanie prawdziwego i wiernego obrazu na temat tego podmiotu.
Ewidencja księgowa musi jednak zapewniać wyodrębnienie wszystkich operacji gospodarczych, które w istotny sposób wpływają na ocenę sytuacji finansowej, majątkowej oraz wynik finansowy.
Biorąc pod uwagę zasadę istotności, błędy można podzielić na dwie grupy:
- istotne – gdy mogą spowodować niewłaściwe wnioski, a w konsekwencji błędne decyzje,
- nieistotne – gdy nie zniekształcają informacji na temat sytuacji majątkowej, finansowej oraz wyniku finansowego jednostki, a usunięcie tych błędów (pomimo że są ważne z punktu widzenia prawa bilansowego lub podatkowego) nie zmienia wniosków wyciąganych na ich podstawie.
Za informacje istotne uważa się te informacje, których pominięcie lub zniekształcenie może wpłynąć na decyzje gospodarcze podejmowane przez użytkowników na podstawie sprawozdania finansowego. Istotność zależy od kwoty pozycji lub błędu, w przypadku pominięcia czy zniekształcenia tej pozycji. Istotność stanowi zatem próg czy granicę, a nie zasadniczą cechę, jaką muszą posiadać dane informacje, aby były użyteczne.
W literaturze przedmiotu można się spotkać z istotnością przyjętą zwyczajowo jako procent od zysku, sumy bilansowej, kapitału własnego czy przychodów.
Przy ustalaniu kryteriów istotności duże znaczenie ma wielkość podmiotu gospodarczego, gdyż taka sama wartość ma inny wpływ w przypadku małej firmy i dużego przedsiębiorstwa.
Przykładowe progi istotności przedstawiły A. Bacikowska, E. Sobińska, J.B. Zakrzewska w książce Badanie małych i średnich jednostek z zastosowaniem Krajowych i Międzynarodowych Standardów Rewizji Finansowej (KIBR, Warszawa 2010, s. 103). Autorki zaproponowały następujące poziomy istotności dla poniższych kategorii:
- zysk z działalności kontynuowanej – od 3% do 7%,
- aktywa – od 1% do 3%,
- kapitał własny – od 3% do 5%,
- przychody – od 1% do 3%.
W KSR nr 7 „Zmiany zasad (polityki) rachunkowości, wartości szacunkowych, poprawianie błędów, zdarzenia następujące po dacie bilansu – ujęcie i prezentacja” zdefiniowano pojęcie „błędy popełnione w poprzednich latach obrotowych”, przez które rozumie się pominięcia lub nieprawidłowości w sprawozdaniach finansowych jednostki za poprzedni rok bądź wcześniejsze lata obrotowe, powodujące istotne zniekształcenie danych sprawozdawczych zawartych w zatwierdzonych sprawozdaniach finansowych za poprzednie lata, w wyniku którego sprawozdania te nie mogą być uznane za jasno i rzetelnie przedstawiające sytuację majątkową, finansową i wynik finansowy jednostki. Błędy są wynikiem nieuwzględnienia lub niewłaściwego uwzględnienia wiarygodnych informacji:
- które były dostępne w momencie zatwierdzania sprawozdań finansowych sporządzonych za te lata,
- co do których można by zasadnie oczekiwać, że zostaną otrzymane i uwzględnione w toku sporządzania tych sprawozdań finansowych.
Błędy wynikają najczęściej z pomyłek arytmetycznych, niewłaściwego zastosowania zasad (polityki) rachunkowości, niedopatrzeń, mylnej interpretacji zdarzeń bądź oszustw.
Błędy są istotne, jeżeli mogą, pojedynczo lub łącznie, wpłynąć na decyzje gospodarcze podejmowane na podstawie sprawozdania finansowego przez jego użytkowników. Istotność błędu uzależniona jest od wielkości i rodzaju pominięcia lub nieprawidłowości ocenianych w kontekście towarzyszących okoliczności. Czynnikiem rozstrzygającym o istotności może być zarówno wielkość, jak i rodzaj pozycji lub kombinacja obu tych czynników.
Wykorzystałeś swój limit bezpłatnych treści
Pozostałe 77% artykułu dostępne jest dla zalogowanych użytkowników portalu. Zaloguj się, wybierz plan abonamentowy albo kup dostęp do artykułu/dokumentu.
Zaloguj się
