Procesy inflacyjne

Inflacja oznacza trwały wzrost ogólnego poziomu cen (Acocella 2002, s. 158). W ocenie Polloka (2000, s. 49) inflacja stanowi kumulatywny proces wzrostu ogólnego poziomu cen o ciągłym charakterze, związanym z zaburzeniami właściwego funkcjonowania mechanizmu społeczno-gospodarczego. Jej efektem jest deprecjacja wartości środków pieniężnych. Procesy inflacyjne determinują poziom stopy procentowej oraz powodują obniżenie siły nabywczej pieniądza. Kredytodawcy, zabezpieczając swój kapitał przed utratą wartości, podwyższają stopę procentową w zakresie odzwierciedlającym oczekiwania inflacyjne. Poziom nominalnej stopy procentowej uwarunkowany jest wówczas oczekiwaną stopą inflacji (Sierpińska, Jachna 2005, s. 269).

Wartość inflacji determinowana jest m.in. przez oczekiwania inflacyjne, pod którym to pojęciem należy rozumieć prognozowanie zmian poziomu inflacji w przyszłości. W zależności od formy i struktury organizacyjnej przedsiębiorstw oczekiwania inflacyjne mogą:

• przyspieszać procesy inflacyjne (przewidywania w aspekcie wzrostu tempa inflacji mogą skutkować spadkiem zaufania do pieniądza i preferencji oszczędzania, a w efekcie zwiększać zarówno wartość bieżącego popytu na towary, z obawy przed deprecjacją własnych zasobów pieniężnych, jak i presję na wzrost płac nominalnych),
• osłabiać procesy inflacyjne, sprzyjając stabilizacji gospodarczej (oczekiwania w zakresie spadku tempa inflacji mogą implikować wzrost zaufania do pieniądza i skłonności do oszczędzania, a w konsekwencji zmniejszać wielkość bieżącego popytu na towary oraz redukować presję na wzrost płac nominalnych).

Oczekiwania inflacyjne mogą mieć charakter (por. Pietrzak 2009, s. 6):

• adaptacyjny (gdy oczekiwania w zakresie poziomu przyszłej inflacji formułowane są w oparciu o inflację przeszłą),
• racjonalny (jeżeli uczestnicy rynku są w stanie doskonale przewidzieć przyszłe zmiany cen i za oczekiwania inflacyjne przyjmują przyszły poziom inflacji).

Geneza i skutki inflacji

Przyczyn inflacji można doszukiwać się w wielu czynnikach. Jedną z kluczowych jej determinant jest globalny wzrost cen żywności i paliw będący wynikiem niezależnych okoliczności, takich jak: klęski żywiołowe (susze, pożary, powodzie, trzęsienia ziemi, tornada), konflikty zbrojne czy rosnący popyt gospodarek wschodzących (Chin, Indii). Wśród innych przesłanek wyróżnić można: nadmierną nieproporcjonalną do wzrostu gospodarczego emisję środków pieniężnych, nadwyżkę popytu nad podażą, wzrost kosztów produkcyjnych, import inflacji oraz niezrównoważony budżet państwa.

Z kolei, skutki wystąpienia inflacji mogą sprowadzać się do: zakłóceń procesów gospodarczych (w zakresie wytwarzania i wymiany dóbr), obniżenia zdolności produkcyjnych gospodarki, deprecjacji waluty krajowej, wzrostu konfliktów wskutek presji płacowych, ograniczenia rozwoju gospodarczego, spadku płac realnych spowodowanych redukcją siły nabywczej pieniądza, spadku eksportu, spadku skłonności do oszczędzania przy jednoczesnym wzroście zakupów „na zapas” oraz wzrostu stóp procentowych.