Controlling inwestycji w warunkach wysokiej inflacji i ryzyka cz. 1

Inflacja jest zjawiskiem, które występuje w ekonomii cały czas, ale jej stabilne wyniki w poprzednich latach nie były ryzykiem, które było rozpatrywane szczególnie dokładnie. Stała się modnym tematem dopiero od czasów wzrostu niepewności gospodarczej. Tematem trochę zapomnianym przez ekonomistów, ale odkurzonym przez rzeczywistość gospodarczą. Controlling inwestycyjny stara się w sposób efektywny zaplanować, a następnie kontrolować przebieg inwestycji w przedsiębiorstwie, a dzięki możliwości bieżącego korygowania ewentualnych błędów pozwala na ograniczenie ryzyka realizowanych przedsięwzięć.

Najczęściej zadawanymi pytaniami przy podejmowaniu i realizowaniu inwestycji są:

• Jak prognozować przepływy pieniężne związane z inwestycją w warunkach wysokiej inflacji?
• Jakie czynniki determinują poziom kluczowego miernika efektywności inwestycji w warunkach inflacji i ryzyka?
• Jak wyznaczyć stopę dyskontową, która będzie adekwatna do poziomu ryzyka?
• Jaką miarą ostatecznie ocenić efektywność inwestycji?
• Jak przygotować się na ewentualny niekorzystny przebieg procesów i przygotować plan postępowania na jego okoliczność?

Nie ma dobrej odpowiedzi na te pytania, jeżeli nie przebrniemy przez kilka podstawowych pojęć, jak ryzyko, rodzaje ryzyka czy czynniki ryzyka. Trzeba pamiętać, że ryzyko z reguły kojarzy nam się z negatywnym zjawiskiem i w takim kontekście robiona jest analiza inwestycyjna bardzo często. Niektórzy jednak upatrują w ryzyku szansę, którą można przekuć w sukces. Celem tego artykułu nie jest jednak rozpisywanie się nad zagrożeniami i szansami, ale uświadomienie, że ryzyko jest i można je zidentyfikować oraz skwantyfikować możliwie dobrze, jeżeli posiada się wystarczającą informację.

Wszystkie decyzje inwestycyjne oparte są na ocenie obecnych i przyszłych warunków ich realizacji. Podejmowane decyzje obciążone są mniejszym lub większym ryzykiem.

Z tego względu dążeniem inwestorów jest ograniczenie ryzyka inwestycyjnego, które związane jest z działaniami w kierunku:

1. minimalizacji ewentualnych strat,
2. maksymalizacji oczekiwanych dochodów.

Pojęcie ryzyka należy odróżnić od pojęcia niepewności związanej z inwestowaniem. Niepewność jest pojęciem szerszym, ryzyko zaś jest jego pochodną i ma charakter wymierny.

Oznacza to, że istnieją podstawy nie tylko do identyfikacji ryzyka, ale również do jego weryfikacji empirycznej przy zastosowaniu odpowiednich metod jego pomiaru. Przy ocenie efektywności ekonomicznej inwestycji niepewność i ryzyko są funkcją dwóch grup czynników, do których zalicza się ilość i jakość informacji, będących w dyspozycji inwestora oraz zmienność warunków realizacji i eksploatacji inwestycji. Inwestorzy podejmują decyzje inwestycyjne w warunkach, które można podzielić na:

1. warunki pewności, dotyczące realizacji samego projektu inwestycyjnego oraz powodzenia globalnej strategii przedsiębiorstwa na rynku;
2. warunki niepewności, określające brak podstaw do określenia szans lub zagrożeń w osiąganiu oczekiwanych dochodów z realizacji projektu inwestycyjnego;
3. warunki ryzyka, określone możliwościami ustalenia oczekiwanych dochodów z inwestycji. Wyznacznikiem tych warunków jest skłonność inwestora do podejmowania ryzyka i gotowość do jego pomiaru przy założeniu dostępności do informacji.

Wyróżnia się trzy grupy czynników, jakie są źródłem ryzyka w inwestowaniu. Zaliczamy do nich:

1. czynniki makrogospodarcze, związane z analizą ogólnogospodarczą kraju i stosunków międzynarodowych;
2. czynniki mezogospodarcze, związane z analizą sektorową;
3. czynniki mikrogospodarcze, związane z sytuacją finansową przedsiębiorstwa, w której prowadzona jest działalność operacyjno-finansowa.

Każde z czynników należy rozpatrywać jednak indywidualnie dla danej jednostki. Nie zawsze ryzyko związane z ryzykiem kursowym dla danej inwestycji jest połączone z naszym przedsiębiorstwem lub naszym sposobem inwestowania. Tak samo jest z inflacją, która może być ogólna lub specyficzna, w zależności od dóbr lub usług, z którymi związana jest nasza działalność.

W kontekście inflacji musimy również zastosować rozpatrzenie ryzyka pod kątem częstotliwości występowania i wtedy wyróżniamy jak niżej:

1. ryzyko systematyczne,
2. ryzyko specyficzne.

Źródłem ryzyka systematycznego są czynniki ogólnogospodarcze i są one związane z realizacją wszystkich projektów inwestycyjnych. Natomiast źródłem ryzyka specyficznego są czynniki mezogospodarcze i mikrogospodarcze. Ryzyko tego typu dotyczy konkretnych projektów i może dotyczyć tylko określonego wariantu danego projektu.