Zawodowy osąd i profesjonalny sceptycyzm biegłego rewidenta

W związku z podejmowanymi przez biegłego rewidenta czynnościami zawodowymi, które bardzo często wymagają stosowania zawodowego osądu w różnych przypadkach, gdy biegły rewident stosuje różne założenia koncepcyjne w celu podjęcia świadomych decyzji na temat możliwych sposobów postępowania lub określenia czy podjęte decyzje są odpowiednie podczas wystąpienia danych okoliczności. Nadrzędnym celem jest zrozumienie poznanych okoliczności i faktów, bowiem jest to warunkiem wstępnym do prawidłowego zastosowania ramowych założeń koncepcyjnych. Poprzez określenie działań, które są konieczne do uzyskania takiego zrozumienia oraz dojścia do wniosku odnośnie tego, czy podstawowe zasady są przestrzegane, co również wymaga zastosowania przez biegłego rewidenta zawodowego osądu.

W celu uzyskania tego zrozumienia poprzez stosowanie zawodowego osądu biegły rewident powinien rozważyć również, poza innymi sprawami, to czy:

• występuje obawa, iż ewentualnie znacząca informacja może zostać przeoczona w zaistniałych okolicznościach i faktach, które znane są biegłemu rewidentowi,
• występuje niespójność pomiędzy znanymi okolicznościami oraz faktami a oczekiwaniami biegłego,
• doświadczenie oraz specjalistyczna wiedza biegłego są wystarczające do wyciągnięcia wniosków,
• występuje konieczność konsultacji z innymi osobami, które posiadają odpowiednie doświadczenie lub wiedzę specjalistyczną,
• informacje dostarczą zasadnej podstawy do wyciągnięcia wniosku,
• własne uprzedzenie czy stronniczość biegłego rewidenta mogą wpływać na zastosowanie przez niego zawodowego osądu,
• mogłyby wystąpić inne uzasadnione wnioski, które mogą zostać wyciągnięte na podstawie otrzymanych informacji.

Identyfikacja zagrożeń

Zrozumienie okoliczności i faktów przez biegłego rewidenta, w tym wszelkich powiązań i korzyści czy czynności zawodowych, które mogą zagrozić przestrzeganiu podstawowych zasad, jest warunkiem wstępnym dokonywanej identyfikacji przez biegłego rewidenta zagrożeń dla przestrzegania podstawowych zasad. Istnienie określonych polityk oraz procedur, które zostały ustanowione przez ustawodawstwo, regulacje czy organizację, która zatrudnia biegłego rewidenta, wspierających go w etycznym działaniu, może również wspomagać w identyfikacji zagrożeń dla przestrzegania podstawowych zasad.

Zagrożenie przestrzegania wyżej wspomnianych podstawowych zasad może zostać wywołane przez bardzo szeroki zakres okoliczności i faktów. Nie jest możliwym zdefiniowanie każdej z tych sytuacji, która może wywołać poważne zagrożenia. Ponadto, rodzaj zleceń oraz wykonywanych zadań może się różnić, co w rezultacie znaczy, że wywołane mogą być różnego rodzaju zagrożenia. Zagrożenia dla przestrzegania podstawowych zasad etyki możemy zaklasyfikować do poniższych kategorii:

• zagrożenie związane z czerpaniem korzyści własnych – oznacza, że udział finansowy czy inny w sposób niewłaściwy może wpłynąć na osąd czy postępowanie biegłego rewidenta;
• zagrożenie związane z autokontrolą – oznacza, że biegły rewident może w sposób niewłaściwy ocenić uzyskane wcześniej wyniki dokonanego osądu czy czynności wykonanej przez biegłego rewidenta czy też inną osobę w przedsiębiorstwie albo organizacji, która zatrudnia biegłego rewidenta, na których biegły rewident będzie polegał podczas formułowania osądu w ramach wykonywania przez niego bieżącej czynności,
• zagrożenie promowania interesów – oznacza, że biegły rewident będzie promował podejście klienta czy też stanowisko organizacji, która go zatrudnia w takim stopniu, że będzie ono zagrażało swojemu obiektywizmowi,
• zagrożenie nadmiernej zażyłości – oznacza, że przez wzgląd na bliskie czy długie relacje z klientem lub organizacją, która go zatrudnia, biegły rewident będzie zbyt przychylny dla ich interesów czy też będzie wyrażać zgodę na ich działanie,
• zagrożenie zastraszenia – oznacza, że biegłemu rewidentowi uniemożliwi się działanie obiektywne poprzez domniemane naciski czy z powodów rzeczywistych, w tym prób nieuzasadnionego wywierania wpływu na biegłego rewidenta.