Kalkulacja podziałowa

Kalkulacja podziałowa – najprostsza metoda kalkulacji. Jest stosowana w przypadku produkcji prostej, gdy wyroby są wytwarzane na ogół w jednym nieprzerywalnym cyklu produkcyjnym. Produkcja prosta dotyczy jedynie produkcji masowej (np. produkcji opakowań). Sposób prowadzenia kalkulacji oraz analitycznego grupowania kosztów jest uzależniony od rodzaju produkcji oraz jej organizacji, która wywiera wpływ na organizację rachunku kosztów. Kalkulacja podziałowa charakteryzuje się kilkoma odmianami. Wspólną cechą wszystkich odmian kalkulacji podziałowej jest to, że uzyskuje się zawsze przeciętny koszt wytworzenia przedmiotu kalkulacji w każdym okresie sprawozdawczym. Oto poszczególne rodzaje kalkulacji podziałowej:
1. Kalkulacja podziałowa procesowa (fazowa) – mazastosowanie w produkcji masowej i wielkoseryjnej, przechodzącej przez szereg następujących po sobie procesów produkcyjnych. W kalkulacji procesowej oddzielnie obejmuje się koszty materiałów i koszty przerobu. Koszty materiałów ujmuje się bezpośrednio na karcie kalkulacyjnej wyrobu, a koszty przerobu gromadzi się według poszczególnych procesów.
2. Kalkulacja podziałowa prosta – ma zastosowanie w jednostkach produkcyjnych, które wytwarzają jeden rodzaj nieskomplikowanych wyrobów lub usług (np. kopalnie, jednostki świadczące usługi transportu osobowego i towarowego). Metoda ta ma ograniczone zastosowanie, ponieważ niewiele jest jednostek wytwarzających jeden rodzaj wyrobów. Przy zastosowaniu kalkulacji podziałowej prostej jednostkowy koszt wytworzenia jest ustalony w wyniku podzielenia poniesionych kosztów w danym okresie przez ilość wytworzonego wyrobu w tym okresie.
3. Kalkulacja podziałowa prosta z niezakończoną produkcją – kalkulacja podziałowa prosta komplikuje się nieco, jeżeli na koniec okresu występuje produkcja w toku, czyli niezakończona produkcja. W takim przypadku produkcję niezakończoną przelicza się na umowną ilość produktów gotowych, czyli traktuje się ją jako pewien procent produkcji gotowej, wynikający z osiągniętego stopnia przerobu produkcji niezakończonej w stosunku do produkcji gotowej.
4. Kalkulacja podziałowa ze współczynnikami – stosowana w przypadku produkcji masowej różnych wyrobów produkowanych z tego samego surowca, za pomocą takich samych zabiegów produkcyjnych i przechodzących przez te same urządzenia, ale w wyniku otrzymuje się produkty różniące się między sobą właściwościami, jakością i parametrami użytkowymi (np. kosmetyki, produkcja wyrobów szklanych). Kalkulacja podziałowa ze współczynnikami polega na tym, że wytworzone produkty na podstawie współczynników przeliczeniowych sprowadza się do wspólnego mianownika, ustalając w ten sposób ilość wytworzonych jednostek umownych. Współczynnik jest wielkością określającą wzajemną relację kosztów wytworzenia kilku podobnych produktów. Od wyboru współczynnika zależeć będzie ustalenie kosztu jednostkowego. Współczynnik ten można ustalić np. na podstawie wagi wyrobów, ich rozmiarów czy czasu pracy przeznaczonego na wytworzenie danego produktu. Współczynniki przeliczeniowe mogą dotyczyć także określonych grup kosztów.