Zarządzanie zapasami – w teorii i praktyce gospodarczej
Obecny świat rzeczywisty jest determinowany wieloma czynnikami. W wyniku umiejętnej rezyliencji przedsiębiorstwa osiągają sukces lub doświadczają porażki. Jednostki gospodarcze funkcjonują w turbulentnym otoczeniu, a przeobrażenia systemów zarządzania procesami logistycznymi obejmują fazy zaopatrzenia, produkcji, dystrybucji oraz obejmują działania informacyjne. Jednym z ważnych elementów działalności przedsiębiorstwa jest sterowanie zapasami, zarządzanie nimi w umiejętny sposób.
Zapasy to rzeczowe aktywa trwałe, które stanowią nieodłączny element działalności podmiotu i uwarunkowanie sprawnej realizacji procesów w jednostce gospodarczej. Zapasy to materiały, półprodukty, produkty gotowe oraz towary. Ze względu na zakres aktywów obrotowych zapasy dzielą się na trzy podstawowe grupy, co przedstawiono na rysunku 1.
W zakresie aktywów obrotowych w grupie zapasów wyróżnia się również zapasy materiałów pomocniczych oraz eksploatacyjnych. Ze względu na kryterium struktury zapasów oraz podstawowych funkcji, jakie one pełnią, wyróżnia się:
- Zapas cykliczny, rotujący, bieżący, który powinien być regularnie wykorzystywany. Średnia wartość zapasu cyklicznego jest determinowana liczbą i wielkością przyjętych dostaw w danym okresie.
- Zapas zabezpieczający, zapewnia ciągłość procesów w jednostce gospodarczej, zabezpiecza przed nieplanowanymi zdarzeniami losowymi.
- Zapas informacyjny, wyznacza poziom zapasów, po przekroczeniu którego należy uruchomić działania w zakresie zamawiania kolejnej dostawy.
- Zapas minimalny, to poziom zapasu, który nie uwzględnia zaburzeń w procesie, w odniesieniu do popytu lub dostaw.
- Zapas maksymalny, powyżej jego poziomu nie należy gromadzić zapasu ze względu na ograniczoną pojemność obszaru składowania.
- Zapas w drodze, zapas, na który zostało złożone zamówienie, ale nie jest jeszcze zarejestrowany w strefie przyjęcia na magazyn.
Inna klasyfikacja zapasów dzieli zapas na sezonowy, spekulacyjny oraz promocyjny, co przedstawiono na rysunku 2.
Zapasy utrzymywane oraz gromadzone w jednostce gospodarczej niwelują dysproporcje między wielkością dostaw a poziomem zużycia zapasów. Dlatego niezmiernie ważne jest prawidłowe zarządzanie zapasami. Praktyka gospodarcza wskazuje, iż współcześnie kierownicy wyższego oraz średniego szczebla zauważają szereg problemów związanych z nieprawidłową gospodarką zapasami. Czynniki determinujące ten stan rzeczy to głównie:
- niska jakość materiałów i produktów,
- zawodność dostaw,
- nieterminowa realizacja zamówień,
- zawodność działań i procesów w przedsiębiorstwie, brak koordynacji działań wewnątrz jednostki gospodarczej,
- brak prawidłowego przepływu informacji,
- absencje pracowników,
- niskie kwalifikacje pracowników.
Aby sprawnie zarządzać gospodarką zapasami w przedsiębiorstwie należy poprawnie dokonywać pomiaru i wyceny zapasów. Pomiar i wycena stanowią podstawowe warunki racjonalnego działania. Pomiar ma znaczenie wówczas, gdy wywiera wpływ na decyzje i zachowania jednostek. Proces pomiaru jest bezpośrednio związany z wyceną, która jest elementem szacowania wartości. Wycena to wyrażanie w jednostkach wartościowych zjawisk, dóbr, usług, informacji, a także zapasów w przedsiębiorstwie.
Wykorzystałeś swój limit bezpłatnych treści
Pozostałe 62% artykułu dostępne jest dla zalogowanych użytkowników portalu. Zaloguj się, wybierz plan abonamentowy albo kup dostęp do artykułu/dokumentu.
Zaloguj się
