W świecie finansów, technologii i emocji. O nowej roli finansistów

Nie tylko przewidywanie przyszłości staje się domeną finansistów. Ze strony współpracowników, zarządów, akcjonariuszy, partnerów biznesowych i społecznych wysuwane są oczekiwania w stosunku do szefów działów i praktyk finansowych, że przejmą rolę liderów, wyjdą z cienia i wskażą drogę, jak zarządzać kluczowymi procesami w przedsiębiorstwie. Do tego wykażą się doskonałymi umiejętnościami menedżerskimi i społecznymi, będąc za pan brat z najnowszymi osiągnięciami technologicznymi. To znak czasów, a raczej czasu – przejmowania inicjatywy przez „finansowych”.

Automatyzacja czy autonomizacja?

Kilka lat temu świat obiegły wyniki badań ekonomisty Carla Benedikta Freya oraz badacza uczenia maszynowego z Oxfordu Michaela Osborne’a na temat przyszłości rynku pracy. W raporcie „The Future of Employment: How susceptible are jobs to computerisation? (2013)”¹ autorzy opisali przewidywaną przyszłość dla poszczególnych zawodów, uwzględniając możliwość automatyzacji i komputeryzacji czynności związanych z daną profesją. Wyniki badań w dość ponurym świetle stawiały przedstawicieli zawodów finansowych, szacując m.in., że zadania związane z księgowością i audytem będą jednymi z pierwszych, które poddane zostaną automatyzacji, co przełoży się na zmiany w codziennej pracy aż 94% przedstawicieli tej grupy zawodowej. Jednym słowem, technologie wyeliminują prace związane z prostymi czynnościami typu np. obieg dokumentów. W prasie biznesowej i na konferencjach branżowych rozpoczęła się dyskusja, czy finansiści rzeczywiście powinni bać się?

Tak, jeśli nie uwzględnią w swoim przygotowaniu do zawodu, kształceniu i rozwoju zmian, jakie w bardzo szybkim tempie następują wokół nich. Nie, jeśli będą gotowi wykorzystać szanse, które stwarza im właśnie automatyzacja i cyfryzacja biznesu.

W komentarzu do raportu Stowarzyszenia Księgowych w Polsce (SKwP) pt. „Autoportret księgowych 2017”² dr Zdzisław Fedak, wiceprzewodniczący Rady Naukowej SKwP, zwraca uwagę na brak badania narzędzi, z których korzystają dziś krajowi profesjonaliści. Podnosi kwestię „dyktatu informatyków” spowodowanego w ostatnich miesiącach rozwojem e-podatków, czyli e-raportowaniem do fiskusa: Jednolitymi Plikami Kontrolnymi, które są logicznymi strukturami przeznaczonymi do analizy komputerowej, nie ludzkiego oka, i obowiązującymi już w całej polskiej (i nie tylko) gospodarce. Z doświadczeń przeszłości i innych dziedzin wiadomo, że technologia, owszem, wpływa na likwidację niektórych miejsc pracy, np. roboty w fabrykach samochodów zamiast ludzi przy taśmie, ale też tworzy nowe, tyle że zmienia nieco wymagania stawiane profesjonalistom. Dlatego też warto się z nią zaprzyjaźnić już dziś lub chociaż próbować poznać. Podobne zdanie wyraził Franciszek Wala, prezes Zarządu Głównego Stowarzyszenia Księgowych w Polsce, podczas międzynarodowej konferencji „Przyszłość zawodu księgowego”³: technologia nie zastąpi kompetencji, jednak finansowi muszą aktywnie uczestniczyć w przemianach.

Na świecie świadomość zmian jest stosunkowo wysoka. Badania w tym zakresie prowadzi m.in. Instytut Rachunkowości Zarządczej CIMA (The Chartered Institute of Management Accountants)⁴. Aż 83% finansistów uważa automatyzację i robotyzację za pozytywne zjawiska, które wpłyną na zwiększenie efektywności pracy. Z kolei ponad połowa badanych jest gotowa na wprowadzenie pełnego zarządzania wydajnością opartego na tzw. rozwiązaniach chmurowych, częściej niż co czwarty liczy się z możliwością wykorzystania w pracy takich technologii jak robotyzacja.