Wielkie odliczanie: start perspektywy finansowej 2021-2027 w Polsce

Kolejnym interesującym programem dla przedsiębiorców jest FENG, będący następcą znanego Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój (POIR). Działania przewidziane w tym programie obejmują przede wszystkim finansowanie projektów zakładających wdrożenie innowacji produktowej lub usługowej oraz działalności badawczo-rozwojowej, połączonej z komponentem inwestycyjnym (B+R+I) w ramach założonych czterech priorytetów:

( 1 ) Wsparcie dla przedsiębiorców – czyli dofinansowanie działalności B+R, wdrożenia rozwiązań, sfinansowania zakupu infrastruktury B+R, internacjonalizacji wyników projektu, rozwoju kompetencji w obszarach inteligentnej specjalizacji, innowacyjnych modeli biznesowych, transferu technologii i zarządzania innowacjami, wzmocnienia potencjału klastrów, organizacji badawczych i ośrodków innowacji, automatyzacji i robotyzacji procesów produkcyjnych, zielonej gospodarki.

( 2 ) Środowisko przyjazne innowacjom – dedykowane jest działaniom wspierającym projekty o strategicznym znaczeniu dla polskiej gospodarki, w tym m.in. rozbudowy publicznej infrastruktury badawczej, transferu i komercjalizacji technologii powstających na uczelniach i w instytutach, wzmacnianie potencjału instytucji otoczenia biznesu, takich jak akceleratory, klastry, instytucje badawcze, szerokie wsparcie start-upów oraz rozwój przedsiębiorstw rozpoczynających działalność innowacyjną – Innovation Coach.

( 3 ) Zazielenienie przedsiębiorstw – obejmuje wsparcie projektów bezpośrednio przyczyniających się do realizacji celów Europejskiego Zielonego Ładu, w tym neutralności klimatycznej, zielonej transformacji gospodarki i zrównoważonego rozwoju. Oferta dla przedsiębiorstw będzie obejmować zielony fundusz gwarancyjny, kredyt ekologiczny oraz projekty IPCEI¹. Uzupełnieniem będą innowacyjne zamówienia publiczne na prace B+R nad technologiami i produktami jeszcze nieistniejącymi na rynku, pożądanymi ze względów społecznych i środowiskowych.

( 4 ) Pomoc techniczna – zakłada wsparcie systemowe i administracyjne dla realizacji programu.

Nowości w programie:

( 1 ) Jeden wniosek do jednej instytucji. Instytucje pośredniczące, które odpowiadają za przeprowadzenie naborów konkursów dla przedsiębiorstw na rynku krajowym to przede wszystkim: Narodowe Centrum Badań i Rozwoju², które odpowiada za konkursy dla dużych przedsiębiorstw i jednostek naukowych, natomiast dla przedsiębiorstw z sektora MŚP dedykowane działania będzie prowadzić Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości³.

( 2 ) Nabory w konkursach ogłaszane są z perspektywą roczną, a ich czas trwania obejmuje tryb ciągły (trwają do roku czasu) – wnioskodawcy mogą składać aplikacje w wybranym przez siebie terminie.

( 3 ) Modułowość konkursów – oznacza to, że wnioskodawca może zadecydować jaki komponent wsparcia chce uwzględnić w projekcie. W ścieżce ogólnej małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP) mogą zdecydować, który obowiązkowy moduł wybiorą. Natomiast duże firmy są zobowiązane zawsze zadeklarować B+R. Z pozostałych, nieobowiązkowych modułów jedni i drudzy mogą korzystać na tych samych zasadach, czyli według indywidualnych potrzeb.

Konkursy FENG

W pierwszym kwartale przedsiębiorcy mogą liczyć na konkursy z pierwszego i drugiego priorytetu, które przedstawiono w Tabeli 1.

Pozostałe Programy Operacyjne:

FERC – jest kontynuacją Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa, jego celem jest wdrażanie kolejnego etapu transformacji cyfrowej Polski. Założenia programu w głównej mierze nie zostały zmienione, a jego cele szczegółowe obejmują:

→ zwiększenie dostępu do ultraszybkiego internetu szerokopasmowego,

→ zaawansowane usługi cyfrowe koncentrujące się na rozwoju e-usług o zasięgu ogólnokrajowym oraz systemów informatycznych (z sektora zdrowia, finansów czy sprawiedliwości),

→ cyberbezpieczeństwo,

→ digitalizacja i udostępnianie danych (tworzonych dla sektora publicznego),

→ rozwoju współpracy międzysektorowej na rzecz tworzenia cyfrowych rozwiązań problemów społeczno-gospodarczych,

→ rozwoju kompetencji cyfrowych kadr.

Podmioty, dla których dedykowane jest wsparcie to: przedsiębiorstwa telekomunikacyjne, jednostki administracji publicznej, organizacje pozarządowe, podmioty systemu szkolnictwa wyższego i nauki, podmioty lecznicze, instytucje kultury.

FRPW – dedykowany dla regionu Polski Wschodniej, obejmujący województwa: lubelskie, podlaskie, podkarpackie, świętokrzyskie i warmińsko-mazurskie oraz – co jest nowością – część województwa mazowieckiego (bez Warszawy i 9 otaczających ją powiatów), tzw. region statystyczny mazowiecki regionalny. Program ma szczególne zadanie wspierania regionu, tak kluczowego w obecnej sytuacji politycznej związanej z wojną na Ukrainie, które pozwolą na wzrost warunków życia mieszkańców poprzez możliwość dalszych inwestycji. Wschodni makroregion wymaga inwestycji pozwalających na wzrost jego konkurencyjności poprzez realizację założonych celów priorytetowych:

→ Rozwój przedsiębiorczości – wsparcie dedykowane dla start-upów, innowacje poprzez zmiany wzornicze, automatyzację i robotyzację, transformację modeli biznesowych w kierunku gospodarki obiegu zamkniętego, pożyczki na inwestycje w turystykę;

→ Rozwój inteligentnych sieci energetycznych, dostosowanie miast do zmian klimatu, ochrona bioróżnorodności, podnoszenie świadomości ekologicznej;

→ Zrównoważona mobilność miejska;

→ Rozbudowa ponadregionalnej infrastruktury drogowej i kolejowej;

→ Rozwój turystyki: tworzenie ponadregionalnych szlaków turystycznych.

Dedykowane działania będą dostępne dla przedsiębiorców (bez ograniczeń typów podmiotów), ośrodków innowacji (m.in. parki naukowo-technologiczne, parki naukowe, parki technologiczne, inkubatory technologiczne) jako animatorów Platform startowych dla start-upów, jednostek samorządu terytorialnego, zarządców infrastruktury kolejowej, parków narodowych.

FERS – program nastawiony na rozwój społeczny. W ramach oferty konkursów realizowane wsparcie będzie obejmowało działania „miękkie” na rzecz m.in. poprawy sytuacji osób na rynku pracy, zwiększenia dostępności dla osób ze szczególnymi potrzebami, zapewnienia opieki nad dziećmi, podnoszenia jakości edukacji i rozwoju kompetencji, integracji społecznej, rozwoju usług społecznych i ekonomii społecznej oraz ochrony zdrowia.

Jest to szczególny typ programu, dedykowany w pierwszej kolejności dla podmiotów realizujących działania w obszarze rozwoju społecznego, tj. jednostek samorządu terytorialnego, organizacji pozarządowych, podmiotów systemu ochrony zdrowia i innych.

Poziomy dofinansowania na projekty B+R

W ramach wybranych konkursów z Programów operacyjnych na działalność badawczo-rozwojową wytyczne dla podmiotów ubiegających się o wsparcie wskazują poziomy odpowiednie dla każdego typu podmiotu aplikującego o wsparcie i wynoszą do 80% dla przedsiębiorstw z sektora MŚP oraz 100% dla jednostek naukowych.

Poziomy dofinansowania na pomoc inwestycyjną

Nieodłącznym elementem w zakresie dla kogo i ile będzie dostępnych środków jest wskazanie ich podziału w ramach Mapy Pomocy Regionalnej. Podstawą do określania poziomu pomocy publicznej dla przedsięwzięć inwestycyjnych jest mapa pomocy regionalnej, określająca regiony państwa członkowskiego, które kwalifikują się do krajowej regionalnej pomocy inwestycyjnej na mocy unijnych zasad pomocy państwa oraz maksymalne poziomy pomocy dla przedsiębiorstw w kwalifikujących się regionach. Przyjęte nowe poziomy wsparcia zostały zaprezentowane na mapie.

Przepisy w zakresie pomocy inwestycyjnej stanowią kontynuację założeń obowiązujących w ostatnim okresie programowym perspektywy finansowej 2014-2020. Zgodnie z nowymi wytycznymi wsparcie obejmuje inwestycje w regionach, w których poziom PKB per capita nie przekracza 75% średniej unijnej. Dla Polski oznacza to, że do końca obecnej perspektywy aż 14 województw będzie mogło skorzystać ze wsparcia na wyższym poziomie, zaś dwa województwa (wielkopolskie i dolnośląskie) będą mogły nadal korzystać z tego rodzaju pomocy, natomiast z wybranymi obostrzeniami. Zakres wsparcia zaprezentowany na mapie znajduje zastosowanie w ramach regionalnych programów (których rozpoczęcie jest planowane w najbliższym czasie), jak również instrumentów związanych ze zwolnieniami podatkowymi w ramach na przykład Polskiej Strefy Inwestycji.

Pomimo trudności i opóźnień związanych z wdrożeniem nowej perspektywy finansowej na lata 2021-2027, proponowane działania stanowią bardzo ciekawy zestaw nowości. Na ocenę zmian wprowadzonych w programach przyjdzie jeszcze czas, natomiast na ten moment warto skupić się na przygotowywaniu rozwiązań, które w najbliższym czasie będą miały szansę uzyskać wsparcie na ich opracowanie i późniejsze wdrożenie. Warto wykorzystać ostatnią szansę finansowania projektów w tak dużej skali. Możemy przyjąć, że jest to ostatnia perspektywa finansowa, w której Polska dostaje szansę na dysponowanie ogromnych środków dla rozwoju i podniesienia poziomu innowacyjności, a co za tym idzie, przejście z poziomu emerging innovator⁶ na wyższy, aby pokonać próg ponad poziom średniej UE i znaleźć się w gronie Państw-liderów innowacji. Potencjał kraju do stworzenia środowiska sprzyjającego tworzeniu innowacji jest ogromny, a szansę na jego rozwój dają dostępne narzędzia finansowania pomysłów innowatorów.