Terminy zapłaty w transakcjach handlowych – po zmianach

W praktyce znaczna część przedsiębiorców otrzymuje zapłatę za swoje towary lub usługi po terminie, przy czym wielu z nich musi czekać na płatność nawet 30-60 dni po upływie wymagalności czasu określonego fakturą. Konsekwencją tego może być utrata płynności finansowej, szczególnie mniejszych firm.

Aby zapobiegać temu zjawisku, ustawodawca wprowadził m.in. zmiany w ustawie o terminach zapłaty w transakcjach handlowych. Zgodnie z nowymi przepisami tej ustawy gwarantem utrzymywania dyscypliny płatniczej w obrocie gospodarczym jest Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (dalej: UOKiK), który został wyposażony w narzędzia służące ściganiu i karaniu przedsiębiorców zalegających z płatnościami.

Większa ochrona mniejszych wierzycieli

Ustawa z 19 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych wprowadziła do ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w zapłacie w transakcjach handlowych definicje mikro-, małego i średniego oraz dużego przedsiębiorstwa. Definicje te odnoszą się do załącznika I rozporządzenia Komisji UE nr 651/2014. Zgodnie z nimi:

• mikro-, małe lub średnie przedsiębiorstwo – to przedsiębiorstwa zatrudniające mniej niż 250 pracowników, których obrót nie przekracza 50 000 000 euro lub roczna suma bilansowa nie przekracza 43 000 000 euro,
• duży przedsiębiorca – to podmiot, który jest innym przedsiębiorcą niż wskazany wyżej.

Definicje te mają ogromne znaczenie z punktu widzenia tego, jakie terminy płatności mogą zostać ustalone między stronami transakcji handlowej. Chodzi o sytuacje, gdy dłużnikiem zobowiązanym do zapłaty jest duży przedsiębiorca, a wierzycielem uprawnionym do otrzymania należności mikro-, mały lub średni przedsiębiorca. Nowe przepisy mają poprawić pozycję wierzyciela w transakcjach, w których istnieje nierównowaga stron. Ustawodawca postanowił, że gdy dłużnikiem jest duży przedsiębiorca, a wierzycielem mikro-, mały lub średni przedsiębiorca, obowiązują następujące ograniczenia prawne:

• dłużnik będący dużym przedsiębiorcą powinien złożyć oświadczenie o posiadaniu statusu dużego przedsiębiorcy. Oświadczenie składa się w formie, w jakiej jest zawierana transakcja handlowa, najpóźniej w momencie jej zawarcia (art. 4c);
• dłużnik będący dużym przedsiębiorcą nie może powoływać się na oświadczenie drugiej strony, że nie jest ona mikro-, małym lub średnim przedsiębiorcą, chyba że mimo dołożenia należytej staranności nie wiedział o nieprawdziwości tego oświadczenia (art. 4b);
• termin zapłaty określony w umowie nie może przekraczać 60 dni od dnia doręczenia faktury lub rachunku (w przypadku, gdy strony ustalą harmonogram spełnienia świadczenia pieniężnego w częściach, termin ten stosuje się do zapłaty każdej części świadczenia pieniężnego) – art. 7 ust. 2a.