Przelew wierzytelności

Dopóki wierzyciel nie zawiadomi dłużnika o przelewie, dłużnik, spełniając świadczenie do rąk poprzedniego wierzyciela, zwalnia się z długu. Ma to zatem skutek względem nabywcy, chyba że w chwili spełnienia świadczenia dłużnik wiedział o przelewie. Reguła ta dotyczy odpowiednio także innych czynności prawnych dokonanych między dłużnikiem a poprzednim wierzycielem, tj.:

• zwolnienia dłużnika z długu,
• prolongaty terminu spełnienia świadczenia,
• potrącenia umownego między cedentem a dłużnikiem,
• rozwiązania umownego stosunku zobowiązaniowego,
• odnowienia.

Jeżeli jednak dłużnik, który otrzymał po przelewie pisemne zawiadomienie pochodzące od zbywcy, spełni świadczenie do rąk nabywcy wierzytelności, jego zobowiązanie wygasa (wyrok SN z 11 grudnia 2009 r., sygn. akt V CSK 184/09). Zgodnie z ogólnymi zasadami domniemywa się istnienie w tej materii dobrej wiary dłużnika. W spornych przypadkach to wierzyciel powinien wykazać, że zawiadomienie dłużnika zostało dokonane w prawidłowej formie (wyrok SN z 10 października 2002 r., sygn. akt V CKN 1796/00).

Uwaga

Wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania (art. 509-518 Kodeksu cywilnego). Inaczej nazywany jest cesją.

1.1. Ograniczenia przelewu

Nie każda wierzytelność może być przedmiotem przelewu. Nie można dokonać cesji wierzytelności, jeśli sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Właściwość zobowiązania jest jednym z ograniczeń przelewu, które wynika z konieczności ustalenia, czy na skutek cesji wierzytelności jest możliwe wykonanie zobowiązania przez dłużnika, czy też jedynym uprawnionym do odbioru świadczenia był poprzedni wierzyciel (np. wyłączne uprawnienia do otrzymywania bieżących świadczeń alimentacyjnych lub gdy świadczenie musi być wykonane osobiście, z uwagi na wymagane prawem uprawnienia: radca prawny, doradca podatkowy, usługowy księgowy). Przez zastrzeżenie umowne należy natomiast rozumieć zapis umowny, który wprost stanowi, że przelew nie może nastąpić bez zgody dłużnika. Umowa między przyszłym wierzycielem a dłużnikiem dotycząca tej kwestii także wyłącza możliwość przelewu wierzytelności. Zapis zabezpieczający dłużnika może mieć charakter względny, gdy potencjalny przelew jest możliwy po uzyskaniu uprzedniej zgody dłużnika, lub bezwzględny, gdy strony w ogóle wyłączają możliwość dokonywania cesji ze skutkiem w postaci nieważności transakcji naruszających powyższy zakaz.

Warunek względny po jego spełnieniu spowoduje skutek w postaci przelania wierzytelności. Zapis taki jest skuteczny wobec stron umowy oraz osób trzecich. Jeżeli wierzyciel dokona przelewu bez zgody dłużnika (tzw. czynność prawna kulejąca), dla jego skuteczności będzie konieczne uzyskanie zgody dłużnika. Naruszenie bezwzględnego zakazu zbycia wynikającego z ustawy powoduje, że umowa przelewu wierzytelności jest nieważna (art. 58 § 1 Kodeksu cywilnego). Przy przenoszeniu niektórych praw skutek przelewu może być bardzo daleko idący. Na przykład dla wierzytelności zabezpieczonej hipoteką przelew następuje razem z hipoteką. W tym celu niezbędna jest umowa między wierzycielem hipotecznym i nabywcą wierzytelności oraz dodatkowo wpis do księgi wieczystej. Oświadczenie woli wierzyciela hipotecznego będącego zbywcą powinno być złożone w formie pisemnej z podpisem notarialnie poświadczonym, natomiast oświadczenie woli nabywcy może być złożone w zwykłej formie pisemnej. Niektóre zobowiązania dotyczące tzw. zobowiązań osobistych powodują, że przelew jest wykluczony. Dotyczy to praw wskazanych poniżej.

Bezwzględne zakazy ustawowe przelewu:

• prawo odkupu - oświadczenie sprzedawcy składane kupującemu,
• prawo pierwokupu - oświadczenie złożone przez zobowiązanego,
• wierzytelność z tytułu wynagrodzenia za pracę,
• prawo dożywocia,
• lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego w spółdzielni mieszkaniowej,
• udział wspólnika spółki cywilnej we wspólnym majątku wspólników.

1.2 W jakiej formie należy dokonać przelewu wierzytelności

W przypadku pisemnego stwierdzenia wierzytelności umowa przelewu także powinna być sporządzona na piśmie. Gdy wierzytelność przekracza 2000 zł, a nie ma jej pisemnego stwierdzenia, cesja również powinna być sporządzona na piśmie. W innych przypadkach dopuszczalne jest ustne dokonanie przelewu wierzytelności.

Szczególnym przypadkiem jest cesja wierzytelności zabezpieczonej hipoteką. Taka wierzytelność może być przelana jedynie w formie umowy pisemnej z podpisami poświadczonymi notarialnie - dla uzyskania możliwości dokonania wpisu zmiany wierzyciela hipotecznego w księdze wieczystej.

Przeniesienie wierzytelności związanych z dokumentem zbywalnym przez indos (weksel, czek) następuje co do zasady przez umieszczenie na wekslu lub czeku indosu, w sposób określony w prawie wekslowym i czekowym, oraz wydanie weksla lub czeku indosatariuszowi. Istnieje jednak możliwość przelewu ze skutkami cywilnymi poprzez wręczenie weksla bez indosu innej osobie. Niedopuszczalne jest natomiast przeniesienie przez przelew wierzytelności wyrażonej w wekslu bez wydania nabywcy weksla.

Uwaga

Indos jest pisemnym oświadczeniem umieszczonym na papierze wartościowym na zlecenie i zawierającym co najmniej podpis zbywającego, oznaczającym przeniesienie praw na inną osobę. Do przeniesienia praw wynikających z takiego dokumentu niezbędne jest jego wydanie oraz istnienie nieprzerwanego szeregu indosów. Osoba przenosząca weksel (czek) przez indos to indosant, natomiast osoba, na rzecz której następuje przeniesienie, to indosatariusz (art. 921 § 2⁹- art. 921 § 3⁹ Kodeksu cywilnego).

1.3. Sprzedaż wierzytelności - własnych i cudzych

Sprzedaż wierzytelności można rozpatrywać na dwa sposoby - według częstotliwości wykonywanych czynności oraz według rodzaju wartości niematerialnych i prawnych. Ma to znaczenie z uwagi na możliwość opodatkowaniem VAT sprzedaży wierzytelności - własnych lub nabytych. Sprzedaż wierzytelności własnych (ze względu na art. 15 ust. 1 i 2 ustawy o VAT) powoduje, że transakcja będzie objęta opodatkowaniem (z uwagi na art. 7 i 8 ustawy o VAT). Działalność gospodarcza obejmuje bowiem wszelką działalność - również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy, zatem również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Zasadniczo jednorazowe wykonanie czynności przelewu wierzytelności własnej lub cudzej musi wskazywać na zamiar wykonywania jej w sposób częstotliwy. Ponadto takie wykorzystywanie wartości niematerialnych i prawnych musi być prowadzone w sposób ciągły dla celów zarobkowych. Po łącznym spełnieniu tych dwóch warunków należy uznać, że czynność będzie podlegała opodatkowaniu.

Sprzedaż wierzytelności własnej lub cudzej nie stanowi jednak dostawy towarów. Wierzytelność jako prawo majątkowe nie jest bowiem towarem dla VAT. Zatem sprzedaż wierzytelności należy traktować jako usługę (usługa pośrednictwa finansowego).

Podsumowując, czynności dotyczące sprzedaży jednorazowej, w tym wierzytelności własnych, nie podlegają VAT. Podatkowi VAT podlegają jedynie czynności związane z profesjonalnym obrotem wierzytelnościami, także wtedy, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy, co należy oceniać na podstawie całokształtu okoliczności, w których dana transakcja została dokonana.

Ewidencja księgowa

1. Sprzedaż wierzytelności własnej:

Wn "Koszty finansowe" (wartość nominalna)

Ma "Należności z tytułu dostaw i usług" (wartość nominalna)

Wn "Inne należności" (cena sprzedaży wierzytelności)

Ma "Przychody finansowe" (cena sprzedaży wierzytelności)

2. Sprzedaż wierzytelności cudzej:

Wn "Koszty finansowe" (wartość nominalna)

Ma "Inne należności" (wartość nominalna)

Wn "Inne należności" (cena sprzedaży wierzytelności)

Ma "Przychody finansowe" (cena sprzedaży wierzytelności)

3. Wpływ środków pieniężnych z tytułu sprzedaży wierzytelności:

Wn "Rachunek bankowy"

Ma "Inne należności"

Uwaga

Jeśli podatnik wykonuje działalność gospodarczą niepolegającą na profesjonalnym obrocie wierzytelnościami, trudno jednoznacznie stwierdzić, że sprzedaż przez niego wierzytelności własnych prowadzona jest w sposób częstotliwy lub że wykorzystuje on wartości niematerialne i prawne w sposób ciągły w celach zarobkowych, ponieważ wierzytelność jest pochodną czynności podejmowanych w celach zarobkowych.

1.4. Zakup wierzytelności innego podmiotu

W przypadku sprzedaży wierzytelności własnych określonego podmiotu następuje jednocześnie zakup tej wierzytelności przez inny podmiot. Zakup ten może być dokonywany przez:

• podmiot niebędący podatnikiem VAT,
• podmiot będący podatnikiem VAT, który nie prowadzi działalności w zakresie obrotu wierzytelnościami,
• podmiot będący podatnikiem VAT, który prowadzi działalność w zakresie obrotu wierzytelnościami.

Zakup wierzytelności własnej danego podmiotu przez podmiot niebędący podatnikiem VAT nie prowadzi do opodatkowania VAT. Umowa sprzedaży takiej wierzytelności podlega jednak opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych (według stawki 1%). Wyłączenie z opodatkowania wymienione w art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych nie ma bowiem zastosowania. W sytuacji gdy zakup dokonywany jest przez podatnika VAT, który nie prowadzi działalności w zakresie obrotu wierzytelnościami, nie wystąpi opodatkowanie VAT. Nabywca wierzytelności, dokonując zakupu, nie działa bowiem jako podatnik VAT, skutkiem czego z nabyciem wierzytelności nie dochodzi do świadczenia usługi pośrednictwa finansowego. Taka ocena znajduje potwierdzenie w orzeczeniu Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości (w sprawie C-142/99 Floridienne S.A. i Berginvest S.A.), w którym Trybunał wskazał, że transakcje finansowe podlegają VAT jedynie wówczas, gdy stanowią działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów VAT lub stanowią bezpośrednie, stałe i konieczne rozszerzenie działalności opodatkowanej. W takich przypadkach umowa sprzedaży wierzytelności podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych (według stawki 1%). Zakup dokonywany przez podatnika, który prowadzi działalność w zakresie obrotu wierzytelnościami, ma skutki w VAT. Jest to usługa finansowa gdzie indziej niesklasyfikowana. Taka transakcja jest wyłączona z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych (zgodnie z PKWiU 65.23.10).

Ewidencja księgowa

1. Zakup wierzytelności:

Wn "Inne należności" (wartość nominalna)

Ma "Inne należności" (cena nabycia)

Ma "Rozliczenia międzyokresowe przychodów" (różnica pomiędzy wartością nominalną a ceną nabycia)

2. Zapłata za nabytą wierzytelność:

Wn "Inne należności"

Ma "Rachunek bankowy"

3. Spłata wierzytelności przez dłużnika:

Wn "Rachunek bankowy" (wartość nominalna)

Ma "Inne należności" (wartość nominalna)

Wn "Rozliczenia międzyokresowe przychodów"

Ma "Przychody finansowe"

1.5. Ulga na złe długi a sprzedaż wierzytelności

Podatnicy, którym kontrahenci zalegają z płatnościami za sprzedane towary lub usługi, mogą skorzystać z tzw. ulgi na złe długi oraz odzyskać z tego tytułu VAT należny. W stosunku do wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona (a więc tych, które nie zostały uregulowane w ciągu 150 dni od upływu terminu ich płatności określonego w umowach lub na fakturach), podatnik może skorygować podatek należny. Uprawnienie to jednak ma zastosowanie jedynie w sytuacjach, gdy spełnione są następujące warunki:

• dostawa towaru lub świadczenie usług są dokonane na rzecz czynnego podatnika VAT niebędącego w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwida
• wierzytelności zostały uprzednio wykazane w deklaracji jako obrót opodatkowany i podatek należny,
• wierzyciel i dłużnik na dzień dokonania korekty są podatnikami zarejestrowanymi jako podatnicy VAT czynni,
• wierzytelności nie zostały zbyte,
• od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona,
• wierzyciel zawiadomił dłużnika o zamiarze skorygowania podatku należnego, a dłużnik w ciągu 14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia nie uregulowanej należności w jakiejkolwiek formie.

Możliwa jest sytuacja, gdy wierzyciel skorzysta z ulgi na złe długi, a następnie wierzytelności te sprzeda, zatem należność zamiast przez dłużnika zostanie uregulowana przez podmiot trzeci, a zatem i VAT zostanie rozliczony.

W opisanej sytuacji zbycie należności pozbawia podatnika prawa do skorzystania z ulgi na złe długi. Jako jeden z warunków ulgi na złe długi art. 89a ust. 4 ustawy o VAT wymienia sytuację, w której gdy należność została uregulowana w jakiejkolwiek formie, podatnik jest obowiązany zwiększyć podatek należny w rozliczeniu za okres, w którym należność została uregulowana.

W przypadku częściowego uregulowania należności podatek należny zwiększa się w odniesieniu do tej części. Trzeba zatem przyjąć, że zapłata wierzytelności także przez podmiot trzeci powoduje obowiązek zwiększenia podatku należnego.

Ewidencja księgowa

1. Skorzystanie z ulgi na złe długi przez wierzyciela (wartość podatku należnego zawartego w nieuregulowanej wierzytelności):

Wn "Rozliczenia z tytułu VAT"

Ma "Pozostałe przychody operacyjne"

2. Sprzedaż wierzytelności, w stosunku, do której skorzystano z ulgi na złe długi (księgowanie dot. samej ulgi):

Wn "Pozostałe koszty operacyjne"

Ma "Rozliczenia z tytułu VAT"

1.6. Skutki w podatku dochodowym - dla zbywcy wierzytelności

Skutki sprzedaży wierzytelności u zbywcy należy oceniać z uwzględnieniem następujących elementów:

• uprzednie zarachowanie wierzytelności jako przychodu należnego przez zbywcę,
• różnica (lub jej brak) między wartością nominalną wierzytelności a ceną uzyskaną ze sprzedaży,
• odpisanie danej wierzytelności przez zbywcę jako wierzytelności nieściągalnej.

Gdy występuje różnica między wartością nominalną wierzytelności a ceną uzyskaną ze sprzedaży, zbywca ekonomicznie nie uzyskuje pełnej kwoty, a zatem wynik finansowy z rozliczenia jest ujemny. Z podatkowego punktu widzenia możemy mówić o stracie podatkowej. Strata ta może być uznana za koszt uzyskania przychodów z tytułu odpłatnego zbycia wierzytelności, o ile wierzytelność uprzednio została zarachowana jako przychód należny. Podstawą tej konstrukcji jest umożliwienie podatnikowi - zbywcy - rekompensaty i zmniejszenia uprzednio wykazanego przychodu w sytuacji, gdy realnie tego przychodu w pełnej wysokości nie otrzymał.

Różnica, która nie wpływa na rachunek zbywcy, stanowi dla niego stratę, którą może zaliczyć do kosztów podatkowych. Brak uprzedniego zarachowania wierzytelności jako przychodu należnego, czyli nieujawnienie go w księgach zbywcy i nienaliczenie od niego podatku, oznacza, iż podatnik - zbywca - nie może zaliczyć różnicy w uzyskanej cenie w stosunku do wartości nominalnej wierzytelności, w ciężar kosztów uzyskania przychodów. Identyczne rozwiązania obowiązują w obu podatkach dochodowych. Uprzednie odpisanie wierzytelności przez zbywcę jako nieściągalnej, o ile zbywca w związku z powyższym zaliczył odpis z tego tytułu do kosztów podatkowych, skutkuje tym, że w przypadku sprzedaży wierzytelności powstaje po stronie zbywcy przychód podatkowy. Przychód liczony jest jako udział kwoty odzyskanej w nominalnej kwocie wierzytelności. Niezaliczenie odpisanej wierzytelności w koszty uzyskania przychodów może dotyczyć kilku sytuacji, m.in. przedawnienia wierzytelności. W takiej sytuacji nie ma możliwości zaliczenia odpisanej wierzytelności w koszty podatkowe, a zatem również i przy jej sprzedaży zbywca nie uzyskuje przychodu podatkowego. Wierzytelność uprzednio wykazana jako należna została opodatkowana, nie ma zatem potrzeby powtórnego opodatkowania podatkiem dochodowym.

1.7. Skutki dla nabywcy wierzytelności

Sytuacja odnosząca się do wierzytelności własnych podatnika zależy od tego, czy nabywca wykonuje działalność w ramach obrotu wierzytelnościami. Jeżeli działalność przedsiębiorcy polega na obrocie wierzytelnościami, nabycie i sprzedaż wierzytelności wywiera odmienne skutki podatkowe niż w przypadku podmiotów, które takiej działalności nie prowadzą. Przy działalności gospodarczej dotyczącej obrotu wierzytelnościami można wyróżnić dwa rodzaje transakcji podstawowych - nabycie oraz zbycie wierzytelności. W momencie nabycia wierzytelności po stronie kupującego nie powstaje przychód, nie powstają również koszty związane z nabyciem wierzytelności (zapłacona cena). Rozliczenie podatkowe transakcji następuje dopiero w momencie dalszej odsprzedaży, względnie odzyskania należności bezpośrednio od dłużnika. Powstały przychód podatkowy może być pomniejszony o koszty nabycia wierzytelności poniesione przez przedsiębiorcę. Przychodem jest w tym przypadku nie przychód należny, ale otrzymane środki i wartości pieniężne. W dacie otrzymania przychodu podatnik uzyskuje prawo do zaliczenia do kosztów podatkowych wydatków poniesionych na nabycie prawa.

W przypadku nabycia wierzytelności na podstawie umowy sprzedaży nominalna kwota nabytej wierzytelności nie będzie stanowiła przychodu należnego. U nabywcy wierzytelności do czasu jej realizacji nie wystąpi przychód. Przychodem będzie dopiero kwota uzyskana od dłużnika. W chwili uzyskania tego przychodu podatnik ma prawo zaliczyć wydatki poniesione na nabycie wierzytelności do kosztów uzyskania przychodów. Jeżeli wynik na transakcji będzie ekonomicznie ujemny dla nabywcy - nie odzyska on pełnej kwoty wierzytelności, a nawet nie odzyska pełnej kwoty zainwestowanej w zakup (cena) - wówczas nie ma również możliwości rozliczenia powstałej z tego tytułu straty w kosztach podatkowych. Górną granicę kosztów podatkowych stanowi bowiem kwota należności odzyskanych. Różnicy, która nie została odzyskana, nie można zaliczyć w koszty podatkowe, inaczej niż w przypadku wierzytelności własnych.

1.8. Skutki w podatku dochodowym - u dłużnika

Z punktu widzenia dłużnika transakcja sprzedaży wierzytelności nie oznacza wprost zmian finansowych, dopiero rozliczenie zobowiązań z nabywcą oznaczać będzie uzyskanie wymiernego wyniku finansowego. Zaznaczyć należy, że część niespłaconej wierzytelności, która zostanie umorzona przez wierzyciela (poprzedniego lub aktualnego), stanowi dla dłużnika przychód, który powinien być opodatkowany. Umorzenie wierzytelności ma miejsce w przypadku zwolnienia z długu. Zwolnienie z długu następuje, gdy wierzyciel zwalnia z długu dłużnika, a dłużnik zwolnienie przyjmuje, w wyniku czego zobowiązanie wygasa. Tak więc do zwolnienia z długu nie wystarczy działanie tylko jednej ze stron - wierzyciela. Również dłużnik musi podjąć decyzję, czy w jego interesie leży wyrażenie zgody na zwolnienie go z długu wobec wierzyciela. Umorzenie zobowiązania spowoduje powstanie u dłużnika przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Umorzenie może dotyczyć zarówno zobowiązania głównego, jak i odsetek od tego zobowiązania. Przychodem podatkowym jest jedynie zobowiązanie główne. Umorzenie odsetek jest dla dłużnika podatkowo obojętne, co oznacza, że nie powstanie u niego przychód z tego tytułu.

Przychód z tytułu umorzonego zobowiązania powinien być rozpoznany i rozliczony podatkowo u dłużnika w dacie zawarcia z wierzycielem umowy o zwolnienie z długu.

Przychód w przypadku umorzenia może nie wystąpić. Dotyczy to sytuacji, gdy umorzenie zobowiązań jest związane z postępowaniem upadłościowym z możliwością zawarcia układu w rozumieniu przepisów prawa upadłościowego i naprawczego. Wtedy kwoty stanowiące równowartość umorzonych zobowiązań nie stanowią przychodu podatkowego.

1.9. Skutki w podatku od czynności cywilnoprawnych

Co do zasady sprzedaż wierzytelności jako sprzedaż prawa majątkowego podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych. Wyłączenia z opodatkowania dotyczą sprzedaży wcześniej zakupionej wierzytelności, która jest zwolniona od podatku od czynności cywilnoprawnych, ponieważ podlega opodatkowaniu VAT. Nie podlegają podatkowi od czynności cywilnoprawnych te czynności, z tytułu dokonania których przynajmniej jedna ze stron jest opodatkowana VAT lub jest z niego zwolniona, z wyjątkiem umów sprzedaży i zamiany zwolnionych z VAT, których przedmiotem są nieruchomości lub ich części albo prawo użytkowania wieczystego. O tym, czy dana czynność podlega wyłączeniu z podatku od czynności cywilnoprawnych, nie decyduje to, czy dana osoba, jako strona umowy sprzedaży wierzytelności, jest podatnikiem VAT, lecz to, czy z tytułu tej czynności podlega opodatkowaniu lub zwolnieniu z VAT. Sprzedaż własnej wierzytelności jest czynnością nieobjętą VAT. W tym przypadku nie znajdzie zastosowania wyłączenie z podatku od czynności cywilnoprawnych, o którym mowa w art. 2 pkt 4 ustawy o PCC. Dlatego sprzedaż własnej wierzytelności podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych jako sprzedaż prawa majątkowego. Podatek należy obliczyć według stawki 1%. Podstawą opodatkowania praw majątkowych jest ich wartość rynkowa. W przypadku wierzytelności za taką podstawę należy - co do zasady - uznać cenę sprzedaży zapłaconą przez nabywcę (wyrok NSA z 18 grudnia 1995 r., SA/Wr 729/95). Podatek płatny jest w terminie 14 dni wraz z obowiązkiem złożenia deklaracji PCC-1.

Reasumując, sprzedaż wierzytelności własnych nie może być traktowana po stronie zbywcy jak usługa objęta VAT, jeżeli została wykonana przez podatnika, który nie prowadzi działalności w zakresie profesjonalnego obrotu wierzytelnościami (wyrok WSA z 5 lutego 2007 r., sygn. akt III SA/Wa 2869/06). Sprzedaż taka jest zwolniona od PCC, jeśli nabywcą jest podmiot zajmujący się obrotem wierzytelnościami w sposób profesjonalny.

1.10. Szczególne skutki podatkowe przelewu

Szczególne skutki podatkowe przelewu mogą się odnosić do sytuacji, gdy np. zawarcie i rozliczenie transakcji rzutować będzie na inne powiązane z taką transakcją czynności prawne. Przykładowo gdy przelew wierzytelności następuje w celu wniesienia jej jako aportu do spółki. W zamian za przekazaną wierzytelność zbywca otrzymuje wartość w postaci udziałów, akcji w spółce prawa handlowego. W takiej sytuacji wartość wzajemna otrzymana przez zbywcę (udziały, akcje w spółce) może być potraktowana przez organy podatkowe jako przychód. Źródłami przychodów są bowiem kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych innych niż wymienione w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c (art. 10 ust. 1 pkt 7 updof). Za przychód z praw majątkowych uważa się w szczególności przychody z praw autorskich i praw pokrewnych w rozumieniu odrębnych przepisów, praw do projektów wynalazczych, praw do topografii układów scalonych, znaków towarowych i wzorów zdobniczych, w tym również z odpłatnego zbycia tych praw. Wskazane wyżej wyliczenie praw majątkowych ma charakter otwarty ze względu na zwrot "w szczególności". Treść tego przepisu wskazuje, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają przychody zarówno z wykonania (wykorzystania) tych praw, jak i z ich sprzedaży lub zamiany.