Programy motywacyjne, bonusy, benefity i premie – zasady rozliczania podatkowego

Programy motywacyjne w kosztach i przychodach podatkowych

Program motywacyjny to zestaw działań lub strategii służących zwiększeniu zaangażowania, poprawie wydajności czy lojalności pracowników, klientów lub innych grup docelowych. W programach przedsiębiorcy wykorzystują różnorodne metody – od nagród i wyróżnień, przez różnego rodzaju benefity pozapłacowe, po rozwój osobisty i zawodowy. Wszystko to ma na celu pobudzać i utrzymywać motywację beneficjentów programu.

Wydatki na programy motywacyjne jako zazwyczaj mające związek z prowadzoną działalnością gospodarczą przedsiębiorcy stanowią dla niego koszty podatkowe. Dla beneficjentów takich programów otrzymane z nich korzyści będą stanowiły przychody podatkowe. Szczególne zasady dotyczą objęcia akcji w wyniku realizacji programu motywacyjnego (zob. art. 24 ust. 11 updof). W tym wypadku nabycie akcji w wyniku udziału w programie motywacyjnym, nawet nieodpłatnie, nie generuje u nabywcy dochodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Obowiązek opodatkowania przychodu z kapitałów pieniężnych powstaje z chwilą zbycia tych akcji.

Uczestnictwo pracowników w programie motywacyjnym spółki matki

Jeżeli podatnik nie otrzymuje żadnych świadczeń w związku z uczestnictwem jego pracowników w programie motywacyjnym organizowanym przez powiązaną spółkę, to realizacja tego programu nie będzie skutkowała powstaniem przychodu z tytułu nieodpłatnego świadczenia po jego stronie.

MF

(...) zgodnie z dominującą linią wykładniczą o świadczeniu nieodpłatnym można mówić w sytuacji, gdy podatnik otrzymuje przysporzenie majątkowe niezwiązane z jakimkolwiek świadczeniem ekwiwalentnym. W takim wypadku zachodzi brak ekwiwalentności, stanowiący warunek konieczny do powstania przychodu z nieodpłatnych świadczeń. Należy zauważyć, że Państwa Spółka nie jest beneficjentem Programu Motywacyjnego realizowanego przez Spółkę Brytyjską, beneficjentami są pracownicy Spółki Brytyjskiej i spółek zależnych, zatem i Państwa Spółki. Spółka polska nie poniesie też z tytułu wprowadzenia Programu Motywacyjnego żadnych kosztów.

Tym samym należy stwierdzić, że Państwa Spółka nie otrzymuje żadnego świadczenia od Spółki Brytyjskiej w związku z uczestnictwem Państwa pracowników w Programie Motywacyjnym, a zatem nie jest i nie będzie zobowiązana wobec Spółki Brytyjskiej do świadczenia wzajemnego. Oznacza to, że realizacja Programu Motywacyjnego nie będzie skutkowała powstaniem przychodu z tytułu nieodpłatnych świadczeń po stronie Państwa Spółki w rozumieniu art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT.

Interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 23 sierpnia 2023 r., sygn. 0111-KDIB1-3.4010.149.2023.2.PC

Od redakcji

Interpretacja jest korzystna dla podatników. Odpowiada na realia rynkowe, w których programy motywacyjne są organizowane przez np. spółki matki dla pracowników i kontrahentów spółek zależnych. Dopóki fiskus nie będzie mógł wykazać, że w wyniku takiego programu korzyść uzyskuje spółka, to nie ma mowy o uzyskaniu przez nią przychodu z nieodpłatnych świadczeń.

Określenie wysokości kosztów podatkowych w przypadku przyznania w programie motywacyjnym opcji na udziały

Nie są kosztem podatkowym wydatki stanowiące różnicę pomiędzy wartością rynkową udziałów a ceną określoną w umowie opcji na udziały zawieranej w ramach programu motywacyjnego. Kosztem jest jedynie faktycznie poniesiony wydatek, a nie potencjalnie utracona wartość udziału.

MF

Spółka podjęła decyzję o wdrożeniu pracowniczego programu motywacyjnego, polegającego na przyznaniu opcji na udziały wybranym pracownikom (jak również dedykowanym osobom pełniącym określone funkcje w Spółce oraz pracownikom innych Spółek z grupy kapitałowej). W dniu wykonania Umowy pracownicy płacą ustaloną uprzednio w Umowie opcji cenę z tytułu nabycia udziałów. Cena Wykonania stanowi cenę udziału, po której pracownicy mogą nabyć udziały w wyniku wykonania opcji i zasadniczo nie może być niższa niż sto procent wartości rynkowej udziałów w dniu przyznania opcji (wskazanej w Umowie opcji zawartej z pracownikiem). (...)

Państwa wątpliwości dotyczą ustalenia, czy wydatki, stanowiące różnicę pomiędzy wartością rynkową (godziwą) udziałów na moment ich nabycia przez pracowników a Ceną Wykonania określoną w umowie opcji, stanowią koszty uzyskania przychodu Oddziału? (...)

Nie można twierdzić, że wartość rynkowa (godziwa) została poniesiona przez Spółkę i tym samym na jej podstawie ustalać koszt uzyskania przychodu jako różnicy między wartością rynkową a Ceną Wykonania.

W konsekwencji nie można zgodzić się z Państwem, że wydatki stanowiące różnicę pomiędzy wartością rynkową (godziwą) udziałów a Ceną Wykonania określoną w Umowie opcji na udziały Wnioskodawcy (zawieranej w ramach Programu motywacyjnego) mogą zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodu.

Interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 30 maja 2023 r., sygn. 0111-KDIB1-1.4010.810.2022.2.BS

Od redakcji

Dla celów podatkowych kosztem jest faktycznie poniesiony wydatek, natomiast nie może nim być wartość, która została utracona w przypadku, gdyby spółka zdecydowała się na inny sposób wykorzystania swoich udziałów (opcji na udziały). Organy podatkowe stoją na stanowisku, że koszty muszą odpowiadać rzeczywiście dokonanym operacjom, natomiast kosztu nie można uzasadniać poprzez wskazywanie na możliwość innego wykorzystania udziałów (opcji na udziały). Koszty podatkowe ponoszone przez podatnika są bowiem odrębną kategorią kosztów, której nie należy wprost wiązać z kategorią kosztów w prawie rachunkowym. Także sądy administracyjne wielokrotnie zauważały, że nie można za koszt podatkowy uznawać jakiegokolwiek zmniejszenia aktywów podatnika (np. wyrok NSA z 17 października 2019 r., sygn. akt II FSK 3570/17).

Ekwiwalent pieniężny świadczenia z programu motywacyjnego w kosztach podatkowych

Spełnienie świadczenia polegającego na rozliczeniu opcji poprzez wypłatę środków pieniężnych (w miejsce wydania akcji czy udziałów) na rzecz uczestnika programu motywacyjnego może stanowić koszt uzyskania przychodów.

MF

Zgodnie z treścią umowy programu motywacyjnego osoba uprawniona otrzymuje opcje, które w dniu ich wystawienia nie przedstawiają żadnej wartości rynkowej ani nie zapewniają korzyści.

Przez opcje rozumie się prawo do odpłatnego objęcia lub nabycia udziałów w Spółce za cenę odpowiadającą ich wartości nominalnej lub uzyskanie ekwiwalentu pieniężnego – równowartości udziałów zbywanych przez wspólników, które mogą być przyznane osobie uprawnionej i wykonane na zasadach przewidzianych umową.

Stosownie do decyzji rozliczenie wykonania opcji może nastąpić poprzez spełnienie świadczenia pieniężnego na rzecz osoby uprawnionej, może zostać ono spełnione przez Spółkę lub wybranych wspólników spółki lub przez podmiot trzeci.

(...) wskazane we wniosku wydatki poniesione w związku z programem motywacyjnym tj. wypłata ekwiwalentu pieniężnego dla uczestników programu, Wnioskodawca będzie mógł zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy o CIT, albowiem jak wynika z opisu wniosku celem programu jest zwiększenie przychodów Spółki lub co najmniej utrzymanie źródła przychodów.

Interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 25 października 2023 r., sygn. 0114-KDIP2-2.4010.457.2023.1.KW

Obowiązki płatnika w związku ze zorganizowanym przez spółkę programem motywacyjnym

Podlegający opodatkowaniu przychód po stronie uczestników programu motywacyjnego powstanie w momencie sprzedaży akcji objętych w wyniku tego programu. W przypadku odpłatnego zbycia akcji rozliczenie uzyskanych przez podatników dochodów nastąpi w drodze samoopodatkowania. Na podmiocie organizującym program nie będą ciążyły obowiązki płatnika oraz obowiązki informacyjne w zakresie podatków dochodowych.

MF

Opisany we wniosku program motywacyjny spełnia zatem przesłanki legalne uznania go za program motywacyjny w rozumieniu art. 24 ust. 11 w zw. z ust. 11b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a więc zasady opodatkowania określone w tych regulacjach znajdą zastosowanie w tej sprawie. Na Państwa Spółce nie będą ciążyć obowiązki płatnika, czy obowiązki informacyjne w odniesieniu do zdarzenia polegającego na nieodpłatnym nabyciu przez Osoby uprawnione akcji Spółki matki.

Podlegający opodatkowaniu przychód po stronie Osób uprawnionych powstanie zatem w momencie sprzedaży akcji objętych w ramach programu motywacyjnego. W przypadku odpłatnego zbycia akcji rozliczenie uzyskanych przez podatników dochodów nastąpi w drodze samoopodatkowania. W konsekwencji na Państwa Spółce, jako podmiocie organizującym opisany program, nie będą ciążyły obowiązki płatnika oraz obowiązki informacyjne w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 17 stycznia 2024 r., sygn. 0115-KDIT1.4011.784.2023.1.MN

Obowiązki płatnika a program motywacyjny zorganizowany przez spółkę dominującą

Jeżeli przyznane uczestnikom programu motywacyjnego akcje, akcje dywidendowe, wartość dywidend oraz środki uzyskane przez uczestników z tytułu zbycia akcji nie stanowią dla nich przychodu ze stosunku pracy, to po stronie spółki nie powstaną obowiązki płatnika zaliczki na PIT.