Private equity – przebieg procesu, koszty, wady oraz zalety dezinwestycji poprzez IPO

Dezinwestycje w liczbach, czyli garść statystyk

Dezinwestycje funduszy private equity w Europie Środkowo-Wschodniej w 2023 r. osiągnęły poziom 935 mln EUR, co oznacza wzrost o 17% rok do roku. Dla porównania wartość dezinwestycji w całej Europie spadła o 15% do 31 mld EUR w porównaniu z rokiem 2022. Dezinwestycje w Europie Środkowo-Wschodniej stanowiły 3,1% całkowitej wartości wyjść z inwestycji w Europie w 2023 r., w porównaniu z 2,2% w 2022 r. W 2023 r. w Europie Środkowo-Wschodniej sprzedano łącznie 98 spółek, co stanowi spadek o 23% w porównaniu z 2022 r.¹ Jak widać na wykresie 1, najniższą wartość dezinwestycji zanotowano w 2004 r., zaś największą w 2020 r. – 1,755 mld EUR.

Polska była największym rynkiem wyjść z inwestycji w regionie w 2023 r., z 794 mln euro dezinwestycji, co stanowiło 85% wszystkich transakcji w Europie Środkowo-Wschodniej. Czechy zajęły drugie miejsce z 55 mln euro, co stanowi 6% łącznej wartości w regionie. Rumunia uplasowała się na trzecim miejscu z kwotą 36 mln euro, co stanowi 4% całości. Wyjścia w tych trzech krajach stanowiły 95% całkowitej wartości dezinwestycji w Europie Środkowo-Wschodniej i 46% całkowitej liczby spółek wycofanych z rynku w 2023 r. Węgry odnotowały największą liczbę wyjść z inwestycji, wynoszącą 27, obejmującą głównie spółki wspierane przez VC, co stanowiło 28% całkowitej liczby wyjść z inwestycji w regionie.

Dezinwestycja poprzez trade sale była najczęstszą drogą wyjścia z inwestycji w Europie Środkowo-Wschodniej w 2023 r., z kwotą 623 mln euro, co stanowi 67% łącznej kwoty w regionie. Z 26 spółkami (27% ogółu) trade sale była najpopularniejszą drogą wyjścia pod względem liczby spółek. Sprzedaż na rzecz innej firmy private equity była drugą najpopularniejszą drogą wyjścia z inwestycji w Europie Środkowo-Wschodniej w 2023 r. (o wartości 118 mln euro), co stanowi 13% łącznej kwoty w regionie, (14 transakcji). Zbycie w drodze oferty publicznej zajęło trzecie miejsce pod względem wartości w 2023 r. z kwotą 71 mln euro (3 wycofane spółki).

Dezinwestycja poprzez wprowadzenie spółki portfelowej na giełdę papierów wartościowych (IPO)

Dezinwestycja poprzez IPO jest częstą praktyką, zwłaszcza w USA oraz Europie Zachodniej. Tymczasem ten sposób wyjścia z inwestycji nie jest optymalny dla wszystkich inwestycji. Upublicznienie spółki może wiązać się z bardzo wysokimi zyskami (wysoka wycena akcji, przewyższająca zwykle cenę, jaką można uzyskać m.in. przez zbycie udziałów inwestorowi branżowemu), jednakże jest to droga, którą powinny wybrać nieliczne fundusze i zarządy spółek. Przedwczesna decyzja o IPO może prowadzić do dużych strat zarówno po stronie funduszy, jak i spółki. IPO to właściwa droga dla firm w miarę dużych, o znaczącym poziomie rentowności, rosnących zyskach i przejrzystej strukturze organizacyjnej. Inwestorzy giełdowi, co zrozumiałe, preferują duże stabilne spółki, których akcje można szybko i bez problemu zbyć na giełdzie (akcje o wysokiej płynności). Wpływ na decyzje inwestorów wywiera także jakość zarządzania (kwalifikacje i doświadczenie kadry menedżerskiej spółki oraz ich umiejętność komunikowania się z inwestorami).