Narzędzia budżetowania - wybrane elementy

Budżetowanie jest metodą wewnętrznego planowania w przedsiębiorstwie, podporządkowanego realizacji strategicznych celów i efektywnemu wykorzystywaniu posiadanych zasobów. Budżetowanie jest sposobem gospodarowania środkami finansowymi w ścisłym związku z realizowanymi przez przedsiębiorstwo zadaniami. Budżetowanie to część planowania finansowego w jednostce gospodarczej. Budżet odgrywa rolę instrumentu, który motywuje pracowników do efektywnego działania, umożliwia komunikowanie się kierownictwa wyższego i średniego szczebla z pracownikami podległych im szczebli zarządzania oraz kontrolę osób odpowiedzialnych za wykonanie budżetu lub ośrodków odpowiedzialności.

Biorąc pod uwagę szczebel zarządzania, wyróżnia się budżety strategiczne i budżety operacyjne, a informacje zawarte w budżetach są podstawą ich podziału ze względu na stopień szczegółowości. W aspekcie tym można wyróżnić budżet główny oraz budżety cząstkowe. Uczestnictwo niższych (wyższych) szczebli zarządzania i załogi w sporządzaniu budżetów pozwala wyróżnić budżety odgórne i oddolne. Budżety odgórne są tworzone przez menedżerów wyższego szczebla zarządzania z niewielkim udziałem kierowników szczebla operacyjnego. W opracowywaniu budżetów oddolnych biorą udział kierownicy wyższych szczebli i znaczna część pracowników.

W procesie budżetowania należy wziąć pod uwagę takie determinanty, jak:

• forma organizacyjno-prawna przedsiębiorstwa,
• charakter prowadzonej działalności,
• liczba zatrudnionych i przeciętna płaca,
• system wynagrodzeń i motywowania pracowników,
• zysk (strata),
• sprzedaż,
• poziom dochodów, przychodów, kosztów, wydatków.

Proces budżetowania obejmuje planowanie zasobów wyrażonych w mierniku naturalnym oraz kosztów tych zasobów, które są niezbędne do prowadzenia bieżącej działalności przedsiębiorstwa. Jednym z kluczowych zasobów są obecnie zasoby ludzkie – pracownicy. Przedsiębiorstwo powinno budżetować koszty ponoszone w związku z wykorzystywaniem tego czynnika.