Sporządzanie rachunku przepływów pieniężnych metodą pośrednią. Od czego zacząć?

Autorka ma na celu praktyczne pokazanie, w cyklu artykułów, metody matematycznej, uproszczonej sporządzania rachunku przepływów, bez korekt i wyłączeń w taki sposób, żeby się zgadzał. Następnie taki uproszczony rachunek będzie stanowić podstawę docelowego sprawozdania finansowego, z korektami i wyłączeniami zgodnie ze sztuką księgową, z notami w informacji dodatkowej.

Podstawa sporządzania

Rachunek przepływów pieniężnych (RPP) sporządzają oprócz takich podmiotów jak np. banki, instytucje finansowe, ubezpieczeniowe, podmioty notowanych na giełdzie, spółki akcyjne, również pozostałe podmioty, które zgodnie z art. 64 ust. 1 pkt 4) ustawy o rachunkowości¹, dalej UOR, które w poprzedzającym roku obrotowym, za który sporządzono sprawozdania finansowe, spełniły co najmniej dwa z następujących warunków:

1. średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wyniosło co najmniej 50 osób,
2. suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego stanowiła równowartość w walucie polskiej co najmniej 3 125 000 euro,
3. przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych za rok obrotowy stanowiły równowartość w walucie polskiej co najmniej 6 250 000 euro.

UOR w art. art. 48b. ust. 1 daje możliwość jednostkom wyboru sporządzania RPP metodą bezpośrednią albo pośrednią. W RPP wykazuje się dane za dwa okresy – za rok, za który sporządzamy sprawozdanie, oraz za poprzedni rok. UOR w załączniku nr 1 określa wymagany zakres informacyjny dla jednostek innych niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji.

Art. 48b ust 3 UOR wprowadza podział RPP na trzy działalności – operacyjną, inwestycyjną i finansową.

Działalność operacyjna w RPP to z jednej strony działalność podstawowa, statutowa, działalność do której jednostka została powołana. Z drugiej strony, działalność operacyjna w RPP to również inna działalność z wyłączeniem działalności inwestycyjnej (lokacyjnej) i finansowej.

Działalność inwestycyjna w RPP zgodnie z art. 48b ust 3 pkt 2) UOR stanowi nabywanie lub zbywanie składników aktywów trwałych i krótkoterminowych aktywów finansowych oraz wszystkie z nimi związane pieniężne koszty i korzyści.

Przez działalność finansową w RPP art. 48b ust  3 pkt 3) UOR rozumie się pozyskiwanie lub utratę źródeł finansowania [zmiany w rozmiarach i relacjach kapitału (funduszu) własnego i obcego w jednostce] oraz wszystkie z nimi związane pieniężne koszty i korzyści.

Tylko prezentacja działalności operacyjnej w RPP różni się w metodzie pośredniej i bezpośredniej. Działalność finansowa i inwestycyjna są prezentowane w taki sam sposób w obydwu wersjach, czyli metodą bezpośrednią.

Załącznik nr 1 do UOR określa zakres informacyjny sprawozdania – dodatkowe informacje i objaśnienia. Pkt 4 tego sprawozdania obejmuje objaśnienie struktury środków pieniężnych przyjętych do rachunku przepływów pieniężnych, a w przypadku gdy rachunek przepływów pieniężnych sporządzony jest metodą bezpośrednią, dodatkowo należy przedstawić uzgodnienie przepływów pieniężnych netto z działalności operacyjnej, sporządzone metodą pośrednią; w przypadku różnic pomiędzy zmianami stanu niektórych pozycji w bilansie oraz zmianami tych samych pozycji wykazanymi w rachunku przepływów pieniężnych, należy wyjaśnić ich przyczyny.