Split payment w pytaniach i odpowiedziach
Pomimo, że instytucja split payment działa od lipca 2018 r. wciąż budzi wiele kontrowersji, a podatnicy mają ciągle szereg wątpliwości, szczególnie w przypadku transakcji, gdzie mechanizm podzielonej płatności został wprowadzony jako obowiązkowy. Prezentujemy odpowiedzi na najczęściej pojawiające się pytania.
Split payment, czyli mechanizm podzielonej płatności to rozwiązanie dotyczące dokonywania płatności przy wykorzystaniu rachunku VAT. Mechanizm podzielonej płatności zaczął obowiązywać w polskim systemie podatkowym od 1 lipca 2018 r. jako dobrowolny.
Od 1 listopada 2019 r. split payment jest obowiązkowy dla podatników, którzy dokonują płatności za nabyte towary lub usługi wymienione w załączniku nr 15 do ustawy o VAT, udokumentowane fakturą, w której kwota należności ogółem stanowi kwotę, o której mowa w art. 19 pkt 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców, tj. jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza 15 000 zł lub równowartość tej kwoty, przy czym obowiązkowe zastosowanie split payment wystąpi, gdy łącznie spełnione zostaną następujące warunki:
→ wartość brutto transakcji wynosi powyżej 15 tys. zł lub równowartość tej kwoty,
→ co najmniej jedna pozycja z faktury zawarta została w załączniku 15 znowelizowanej ustawy o VAT,
→ sprzedawca oraz odbiorca są podatnikami (transakcja B2B, niezależnie czy nabywcą jest podatnik VAT czynny czy zwolniony).
Sprzedawca w przypadku obowiązkowego split payment musi na fakturze umieścić zapis „mechanizm podzielonej płatności”, jeśli jednak tego nie zrobi, to nabywca i tak nie może ominąć płatności na rachunek VAT.
Płatność poza split payment, mimo takiego obowiązku jest czynem karalnym, podatnik, który wbrew obowiązkowi dokonuje płatności kwoty należności wynikającej z faktury, z pominięciem mechanizmu podzielonej płatności, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych.
Naruszenie zasad split payment
W przypadku stwierdzenia, że podatnik dokonał płatności z naruszeniem zasad split payment, ustala się dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości odpowiadającej 30% kwoty podatku, przypadającej na nabyte towary lub usługi wymienione w załączniku nr 15 do ustawy, wykazane na fakturze, której dotyczy płatność. W przypadku osób fizycznych, które za ten sam czyn ponoszą odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe albo za przestępstwo skarbowe, dodatkowego zobowiązania podatkowego nie ustala się. Sankcji – dodatkowego zobowiązania w VAT nie stosuje się również, jeżeli dostawca lub usługodawca rozliczył całą kwotę podatku wynikającą z faktury, która została przez nabywcę zapłacona.
Inną konsekwencją działania poza systemem podzielonej płatności jest odpowiedzialność solidarna za zobowiązanie sprzedawcy za zapłatę VAT, odpowiedzialność solidarna występuje za nierozliczony przez dostawcę towarów lub usługodawcę podatek wynikający z tej dostawy towarów lub tego świadczenia usług do wysokości kwoty otrzymanej na rachunek VAT.
Zachęty dla podatników
Ustawodawca jednocześnie przewidział zachęty dla podatników stosujących mechanizm podzielonej płatności:
→ odstąpienie od nakładania dodatkowego zobowiązania podatkowego – w przypadku wystąpienia nieprawidłowości w przekazywaniu podatku należnego i zwrotach nadwyżek,
→ powstrzymanie się od żądania podwyższonych odsetek – od zaległości podatkowych w VAT,
→ przyspieszony zwrot nadwyżki VAT naliczonego,
→ odstąpienie od stosowania zasady solidarnej odpowiedzialności – odpowiedzialność solidarna występuje za nierozliczony przez dostawcę towarów lub usługodawcę podatek wynikający z tej dostawy towarów lub tego świadczenia usług do wysokości kwoty otrzymanej na rachunek VAT.
Zawieszenie zasady solidarnej odpowiedzialności można uzyskać także w przypadku transakcji dotyczącej towarów i usług wrażliwych na kwotę do 15 tys. zł brutto, w tym przypadku, jeżeli nabywca dokona płatności w formie split payment dobrowolnie, to uwolni się od odpowiedzialności solidarnej.
→ brak negatywnych konsekwencji w podatkach dochodowych przy zapłacie na rachunek spoza białej listy – stosowanie mechanizmu podzielonej płatności zwalnia z obowiązku weryfikowania zleceń płatności z białą listą rachunków bankowych.
Kontrowersje wokół split payment
Pomimo, że instytucja split payment działa od lipca 2018 r. wciąż budzi wiele kontrowersji, a podatnicy mają ciągle szereg wątpliwości, szczególnie w przypadku transakcji, gdzie mechanizm podzielonej płatności został wprowadzony jako obowiązkowy.
Czy można skorygować fakturę bez wymaganej adnotacji „mechanizm podzielonej płatności?
Odpowiedź: Tak – za pomocą faktury korygującej. Może to zrobić również nabywca za pomocą noty korygującej.
Co w sytuacji, kiedy tylko jedna pozycja będzie objęta mechanizmem podzielonej płatności?
Odpowiedź: Wówczas nabywca może zdecydować, czy dobrowolnie ureguluje całą należność z zastosowaniem MPP, czy też tylko tę jedną pozycję objętą obowiązkowym MPP.
Co w sytuacji, kiedy rozliczenie następuje w formie potrąceń, czy obowiązkowy MPP ma wtedy zastosowanie?
Odpowiedź: Jeśli rozliczenie następuje w formie potrąceń, obowiązkowy MPP nie będzie mieć zastosowania do wysokości potrącanej kwoty.
Czy nabywca może dokonać zbiorczych przelewów w podzielonej płatności?
Odpowiedź: Tak, jednym komunikatem przelewu można zapłacić za więcej niż jedną fakturę (to tzw. zbiorcze płatności). W przypadku zapłaty należności za więcej niż jedną fakturę komunikat przelewu w MPP musi obejmować wszystkie faktury wystawione dla podatnika przez jednego dostawcę lub usługodawcę oraz kwotę, która odpowiada sumie kwot podatku wykazanych w otrzymanych fakturach. Okres, za który podatnik może dokonywać takiej zbiorczej płatności w MPP, nie będzie mógł być krótszy niż 1 dzień i dłuższy niż 1 miesiąc. Wówczas jako numer faktury wskazuje się okres, za który dokonywana jest płatność.
Czy można stosować MPP do zaliczek?
Odpowiedź: Tak, można stosować mechanizm podzielonej płatności do zaliczek wnoszonych przed wystawieniem faktury. W przypadku zapłaty zaliczek w komunikacie przelewu, podatnik – w miejsce numeru faktury – wpisuje „zaliczka”.
Czy obowiązkowy MPP dotyczy również płatności kartą płatniczą powyżej 15 tys. brutto?
Odpowiedź: Za zakupy towarów objętych obowiązkowym MPP, opiewające na ponad 15 tys. zł brutto, nie będzie można płacić kartą płatniczą. Przedsiębiorca będzie musiał zapłacić przelewem, bo transakcja będzie objęta MPP.
Jakie konsekwencje dla nabywcy niesie za sobą obowiązkowy MPP?
Odpowiedź: Jeżeli jako nabywca, pomimo takiego obowiązku, nie zapłacisz za pomocą MPP, to wówczas organ podatkowy ustali ci sankcję w wysokości odpowiadającej 30% kwoty VAT, która przypada na nabyte towary lub usługi objęte obowiązkowym MPP.
Kiedy unikniesz sankcji, jeśli pomimo obowiązku nie zapłacisz w MPP? Wtedy, gdy twój dostawca lub usługodawca rozliczy całą kwotę VAT, która wynika z faktury.
Jeżeli prowadzisz jednoosobową działalność gospodarczą, ponosisz za to wykroczenie odpowiedzialność przewidzianą w Kodeksie karnym skarbowym i możesz otrzymać grzywnę w wysokości do 720 stawek dziennych.
Dodatkowo, gdy kwota należności zostanie opłacona z pominięciem MPP, mimo zawarcia na fakturze adnotacji, że płatność powinna być dokonana w MPP, to od 1 stycznia 2020 r. nie będziesz mógł jej zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu. Jeżeli uznałeś za koszt uzyskania przychodu wydatek w części, w jakiej płatność została dokonana bez pośrednictwa rachunku VAT (np. zlecono przelew zwykły, pomimo wskazania na fakturze wyrazów „mechanizm podzielonej płatności”)”, w miesiącu, w którym to nastąpiło, należy:
→ zmniejszyć koszty uzyskania przychodów albo
→ w przypadku braku możliwości zmniejszenia kosztów uzyskania przychodów – zwiększyć przychody.
Co w sytuacji, gdy podmiot nie ma siedziby w Polsce, jednak ma obowiązek rozliczenia VAT od towarów (usług) objętych obowiązkowym MPP?
Odpowiedź: Obowiązkową metodą podzielonej płatności są objęci nie tylko polscy podatnicy, ale również podmioty, które nie mają siedziby w Polsce, jednak są zobowiązane do rozliczenia VAT od towarów (usług) objętych MPP.
Dla podatników nieposiadających siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca jej prowadzenia na terenie Polski, wprowadzono system rekompensat. System ten zakłada zwrot kosztów obsługi rachunku rozliczeniowego oraz prowadzonego dla niego rachunku VAT dla tych podmiotów.
Krajowa Informacja Skarbowa
Podatnicy zadają też pytania poprzez infolinię Krajowej Informacji Skarbowej, jak również zwracając się do redakcji wydawnictw zajmujących się tematem podatków.
Pytania dotyczą między innymi takich problemów, jak:
→ obowiązku stosowania MPP przy fakturach od dostawcy, których wartość brutto przekracza 15 000 zł, oznaczonych MPP, ale towar, za który będzie ona regulowana, nie widnieje w załączniku nr 15 do ustawy o VAT.
Obowiązkowy split payment obejmuje tylko faktury dokumentujące sprzedaż towarów czy usług wymienionych w załączniku nr 15 do ustawy o VAT, których kwota należności ogółem stanowi kwotę przekraczającą 15 000 zł, jeśli na fakturze nie ma pozycji z załącznika nr 15, mechanizm podzielonej płatności można zastosować dobrowolnie.
→ czy sankcjonowane jest umieszczenie adnotacji „mechanizm podzielonej płatności” na fakturach o wartości poniżej 15 000 zł?
W art. 106e ustawy o podatku od towarów i usług, wskazano, które elementy obowiązkowo należy zamieścić na fakturze, ale podatnik może, oprócz tych elementów, podać w niej również inne informacje. W związku z tym nie można uznać za błąd umieszczenia przez sprzedawcę oznaczenia „mechanizm podzielonej płatności” na fakturze w sytuacji, gdy przepisy go do tego nie obligują.
→ oznaczania transakcji MPP w ewidencji i JPK.
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej z dnia 29.06.2021 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i w ewidencji w zakresie podatku od towarów i usług od 01.07.2021 /Dz. U. z 2021 r. poz. 1179 z dnia 30.06.2021 r./ zarówno w ewidencji zawierającej dane pozwalające na prawidłowe rozliczenie podatku należnego, jak i naliczonego nie umieszczamy już oznaczenia MPP. Oznaczenia MPP nie będą wykazywane od rozliczenia za lipiec 2021.
Transakcje objęte mechanizmem podzielonej płatności budziły i będą budzić stale wiele kontrowersji, tym bardziej, że zamiarem ustawodawcy jest upowszechnienie tego rozwiązania, a docelowo spowodowanie, że podatnicy wszystkie faktury będą opłacali w ten sposób. Wątpliwości podatników związane są również z częstą zmianą przepisów w tym zakresie, a także ich niejasnością.
