Podpis osobisty, prosta spółka akcyjna oraz pozostałe zmiany w ustawie o rachunkowości w 2020 r.

Podpis osobisty przy podpisywaniu sprawozdań finansowych (zmiana od 1 stycznia 2020 r.)

31 lipca 2019 r. Sejm uchwalił ustawę o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych. Wprowadza ona do ustawy o rachunkowości zmianę, która pozwoli od 1 stycznia 2020 r. podpisywać sprawozdania finansowe podpisem osobistym (zmiana brzmienia art. 45 ust. 1f oraz art. 63c ust. 2a ustawy o rachunkowości). Poszerzono w ten sposób zbiór podpisów elektronicznych, którymi można podpisać sprawozdanie finansowe, z dwóch do trzech. Od 1 stycznia 2020 r. sprawozdanie finansowe będzie można zatem podpisać:

• podpisem zaufanym,
• kwalifikowanym podpisem elektronicznym,
• podpisem osobistym.

Warto wyjaśnić, że podpis osobisty to zaawansowany podpis elektroniczny, będący warstwą elektroniczną dowodu osobistego (e-dowodu), czyli taki podpis elektroniczny, który zawiera imię, nazwisko, obywatelstwo i numer PESEL. Informacje te są zamieszczone w elektronicznym chipie dowodu osobistego; przy czym chip jest bezstykowy, co oznacza, że użycie warstwy elektronicznej dowodu osobistego jest możliwe po przyłożeniu dokumentu do czytnika, a nie włożeniu do czytnika. Takie dowody z warstwą elektroniczną są wydawane w Polsce od marca 2019 r. Od 1 stycznia 2020 r. (dzięki wspomnianej zmianie w ustawie o rachunkowości) będą one umożliwiały składanie głównemu księgowemu i członkom zarządu podpisu osobistego pod sprawozdaniami finansowymi. Podpis taki jest równoznaczny z podpisem własnoręcznym. Prawdziwość danych posiadacza podpisu potwierdza certyfikat podpisu osobistego, który znajduje się w e-dowodzie. Aby certyfikat podpisu osobistego znalazł się w e-dowodzie, należy wyrazić na to zgodę podczas składania wniosku o nowy dokument. Po otrzymaniu e-dowodu należy aktywować warstwę elektroniczną dokumentu w urzędzie gminy. Aktywacji można dokonać zarówno przy odbiorze e-dowodu, jak i później, w dowolnym momencie. Podczas aktywacji należy ustawić sześciocyfrowy kod PIN, który można zmienić w dowolnym momencie. Przy odbiorze dowodu obywatel otrzymuje również numer PUK służący do weryfikacji w przypadku nieprawidłowego wpisywania PIN. Użycie podpisu osobistego wymaga jednak posiadania czytnika, który spełnia wymagania techniczne wskazane przez MSWiA dla czytników e-dowodów (cena takiego czytnika to ok. 200-800 zł).

Prosta spółka akcyjna (zmiana od 1 marca 2020 r.)

Ustawa z 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw wprowadza od 1 marca 2020 r. do naszego systemu prawnego nową spółkę prawa handlowego, tj. prostą spółkę akcyjną. Będzie ona zobowiązana (na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 1 uor) do prowadzenia ksiąg rachunkowych, sporządzania sprawozdań finansowych i ich badania przez firmy audytorskie (jeśli spełni warunki, o których mowa w art. 64 ust. 1 pkt 4 uor). W związku z pojawieniem się prostej spółki akcyjnej od 1 marca 2020 r. w ustawie o rachunkowości zajdą następujące zmiany:

• zmiana art. 28 ust. 1 – polegająca na określeniu zasad wyceny aktywów i pasywów w odniesieniu do prostej spółki akcyjnej – kapitał akcyjny prostej spółki akcyjnej będzie wyceniany nie rzadziej niż na dzień bilansowy w wysokości wpisanej w rejestrze sądowym;
• zmiana art. 36 (dodany ust. 2aa) – polegająca na określeniu zasad wykazywania w księgach rachunkowych wysokości kapitału akcyjnego prostej spółki akcyjnej – wysokość tego kapitału będzie wykazywana w wysokości określonej w rejestrze sądowym; jednocześnie zadeklarowane, lecz niewniesione wkłady kapitałowe będą ujmowane jako należne wkłady na poczet kapitału;
• zmiana art. 36 ust. 3 pkt 3, mająca na celu rozciągnięcie regulacji na prostą spółkę akcyjną i wskazanie, że składniki kapitału (funduszu) własnego jednostek postawionych w stan likwidacji lub upadłości należy, na dzień rozpoczęcia likwidacji lub postępowania upadłościowego, połączyć w jeden kapitał (fundusz) podstawowy, zmniejszając go w prostej spółce akcyjnej o należne wkłady na poczet kapitału, o ile nie wezwano zainteresowanych do ich wniesienia, oraz o akcje własne;
• zmiana art. 36a (dodany ust. 2a) – polegająca na rozciągnięciu na prostą spółkę akcyjną regulacji dotyczących umorzenia akcji własnych, tj. wskazanie, że przy umorzeniu akcji własnych w prostej spółce akcyjnej dodatnią różnicę między ich wartością nominalną a ceną nabycia należy odnieść na kapitał zapasowy. Ujemną różnicę należy ująć jako zmniejszenie kapitału zapasowego, a pozostałą część ujemnej różnicy, przewyższającą kapitał zapasowy, jako stratę z lat ubiegłych, i opisać w informacji dodatkowej w sprawozdaniu finansowym za rok, w którym nastąpiło obniżenie kapitału zakładowego;
• zmiana art. 44c (dodany ust. 2a) – polegająca na rozciągnięciu na prostą spółkę akcyjną regulacji dotyczących wyłączeń przy łączeniu udziałów, tj. wyłączeniu podlega wartość kapitału zakładowego spółki, której majątek został przeniesiony na inną spółkę, lub spółek, które w wyniku połączenia zostały wykreślone z rejestru. Po dokonaniu tego wyłączenia odpowiednie pozycje kapitału własnego spółki, na którą przechodzi majątek połączonych spółek lub nowo powstałej spółki, koryguje się o różnicę pomiędzy sumą aktywów i pasywów;
• zmiana art. 66 ust. 10 pkt 1 – polegająca na wskazaniu, że w przypadku prostej spółki akcyjnej prawo wniesienia do sądu powództwa o rozwiązanie umowy o badanie sprawozdania finansowego przysługuje akcjonariuszom, którzy posiadają co najmniej 5% praw głosów lub co najmniej 5% kapitału akcyjnego w badanej jednostce;
• zmiana art. 68 – polegająca na rozciągnięciu na prostą spółkę akcyjną obowiązku udostępnienia akcjonariuszom sprawozdań finansowych i sprawozdań z działalności jednostki, a jeżeli sprawozdanie finansowe podlega obowiązkowi badania – także sprawozdania z badania – najpóźniej na 15 dni przed walnym zgromadzeniem, oraz sprawozdań rady nadzorczej;
• zmiana w załączniku nr 1 do ustawy o rachunkowości (dodanie pkt. 19) – polegająca na wskazaniu, że w informacji dodatkowej należy podawać liczbę akcji obejmowanych przez akcjonariuszy w prostej spółce akcyjnej w zamian za wkłady niepieniężne, których przedmiotem jest prawo niezbywalne albo świadczenie pracy lub usług.

Polska Agencja Nadzoru Audytowego (zmiana od 1 stycznia 2020 r.)

Ustawa z 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym oraz niektórych innych ustaw wprowadza od 1 stycznia 2020 r. do ustawy o rachunkowości zmianę uwzględniającą fakt powstania Polskiej Agencji Nadzoru Audytowego. Ta nowa instytucja od 1 stycznia 2020 r. będzie samodzielnie sprawowała nadzór publiczny nad audytem w Polsce (firmami audytorskimi i biegłymi rewidentami) i ponosiła pełną odpowiedzialność za funkcjonowanie tego systemu. Od 1 stycznia 2020 r. to Polską Agencję Nadzoru Audytowego (a nie Krajową Radę Biegłych Rewidentów, jak to jest obecnie) kierownik każdej jednostki musi informować o rozwiązaniu umowy o badanie sprawozdania finansowego (nowe brzmienie art. 66 ust. 9 uor). Niepoinformowanie Agencji o rozwiązaniu takiej umowy będzie skutkować sankcjami w postaci grzywny lub kary ograniczenia wolności (nowe brzmienie art. 79 pkt 8 uor).

Zarząd sukcesyjny – zmiany techniczne

Ustawą z 31 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych dokonano technicznej zmiany w ustawie o rachunkowości polegającej na dostosowaniu przepisów ustawy o rachunkowości do zmiany tytułu ustawy wprowadzającej zarząd sukcesyjny – z „o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej” na „o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw”. Zmiany dotyczą art. 2 ust. 1 pkt 2 i 2a, ust. 2, art. 3 ust. 1 pkt 6, ust. 1a pkt 2a i 4, ust. 1c pkt 2 i art. 53 ust. 2aa ustawy o rachunkowości. Zmiana ta wejdzie w życie 1 stycznia 2020 r.