Wycena i ewidencja w księgach rachunkowych produkcji w toku

Na dzień bilansowy saldo zespołu 5 „Koszty działalności produkcyjnej”, wyrażające stan produkcji w toku, może pozostać na tym koncie lub można przenieść je na konto zespołu 6 „Produkty gotowe i półprodukty”. Następnie pod datą bilansu otwarcia w następnym roku należy przenieść je ponownie na konto „Koszty działalności produkcyjnej”, którego saldo stanowi stan początkowy produkcji w toku. Jeśli więc spółka na dzień bilansowy przeksięgowała stan produkcji w toku na konto zespołu 6, to 1 stycznia roku następnego powinna przeksięgować ją na konto zespołu 5.

Produkcja w toku występuje w jednostkach produkcyjnych i obejmuje koszty związane z wytwarzaniem produktów lub świadczeniem usług, które na koniec okresu sprawozdawczego nie zostały jeszcze zakończone i wymagają dalszego nakładu pracy i środków w następnych okresach sprawozdawczych. Produkcję w toku ewidencjonuje się zasadniczo w księgach rachunkowych na koncie zespołu 6 „Produkty gotowe i półprodukty”, ale można też nie przeksięgowywać jej stanu i pozostawić na koncie zespołu 5 „Koszty działalności produkcyjnej”. W bilansie wartość produkcji w toku na koniec okresu sprawozdawczego wykazuje się w aktywach jako zapasy w pozycji B.I.2 „Półprodukty i produkty w toku”.

Wycena produkcji w toku

Zgodnie z zapisami ustawy o rachunkowości jednostka jest zobowiązana do wyceny rzeczowych składników aktywów obrotowych nie rzadziej niż na dzień bilansowy według kosztów wytworzenia nie wyższych od cen ich sprzedaży netto na dzień bilansowy. W przypadku realizacji produkcji w terminie nie dłuższym niż trzy miesiące jednostka ma możliwość wyceny produktów w toku produkcji w sposób uproszczony, tj. w wysokości bezpośrednich kosztów wytworzenia. Dla uproszczenia można też dokonać wyceny tylko w wysokości materiałów bezpośrednich lub nie wyceniać produkcji w toku w ogóle.

Te metody można jednak stosować tylko pod warunkiem, że nie zniekształca to stanu aktywów oraz wyniku finansowego jednostki.

Jednostka może zrezygnować z wyceny produkcji w toku, jeśli jej wielkość jest nieistotna i nie wywiera istotnego wpływu na wynik finansowy.

Warto również zwrócić uwagę na art. 28 ust. 4a ustawy o rachunkowości, który stanowi, że gdy roczne sprawozdanie finansowe jednostki nie podlega obowiązkowi badania i ogłaszania, to – obliczając koszt wytworzenia produktu – jednostka może doliczyć do kosztów bezpośrednich koszty pośrednie związane z wytworzeniem tego produktu, niezależnie od poziomu wykorzystania zdolności produkcyjnych. Ustalony w ten sposób koszt wytworzenia nie może być wyższy od ceny sprzedaży netto.

Uwaga!

Sposób wyceny produkcji w toku powinien być opisany w polityce rachunkowości. Jednostka powinna wybrać taki sposób wyceny, żeby możliwe było ustalenie stanu rzeczowego i wyceny produkcji w toku na koniec każdego okresu sprawozdawczego, np. miesiąca. W miarę możliwości na dzień bilansowy stan produkcji niezakończonej należy potwierdzić inwentaryzacją w drodze spisu z natury.