Polityka cen transferowych w analizie efektywności grupy kapitałowej

Decyzje transferowe są decyzjami typu: wytwarzać czy kupować, przetwarzać czy sprzedawać, przyjąć ofertę własną czy ją odrzucić. Wykorzystują one koszty relewantne – istotne dla podejmowanych decyzji. Analiza decyzji transferowych dokonywana jest zasadniczo z perspektywy sprzedawcy, nabywcy i całego przedsiębiorstwa, za pomocą odpowiednich mierników oceny efektywności ośrodków odpowiedzialności. Ustalenie efektywności wybranych obszarów lub efektów działalności przedsiębiorstwa wymaga przyporządkowania odpowiednich zmiennych – przychodów, kosztów, aktywów, pasywów, wpływów, wydatków. Im bardziej złożona, zdecentralizowana czy powiązana organizacja, tym trudniejszy proces alokacji powyższych kategorii. Nośnikiem alokacji w strukturach jednostek powiązanych są ceny transferowe, natomiast sposób alokacji jest zgodny z założeniami stosowanej polityki cen transferowych.

Celem artykułu jest analiza czynników kształtujących poziom i charakter cen transferowych oraz ocena ich wpływu na efektywność grupy kapitałowej.

Ekonomiczne znaczenie polityki cen transferowych

W praktyce polityka cen transferowych kojarzy się z metodą optymalizacji podatkowej, polegającej na minimalizowaniu obciążeń podatkowych grupy kapitałowej przez międzynarodowy arbitraż podatkowy. Optymalizacja taka jest możliwa dzięki prowadzeniu działalności w formie grupy kapitałowej, której cechą jest decentralizacja. U podstaw decentralizacji leży założenie realizacji wyznaczonych celów grupy przy użyciu przydzielonych danej jednostce zasobów i kontrola efektywności ich wykorzystania według modelu:

Zasoby -> Ośrodek odpowiedzialności -> Działania -> Efekty -> Cele grupy

W kontekście polityki cen transferowych w grupie kapitałowej stanowić ona będzie indywidualnie określony model transferu świadczeń pomiędzy podmiotami powiązanymi, których efektem będzie realizacja wyznaczonych celów grupy kapitałowej. Tak rozumiana polityka stanowi jednocześnie narzędzie zarządzania efektywnością grupy kapitałowej, wykorzystujące dedykowane funkcje jednostek powiązanych (np. centrum zysku, przychodów, kosztów, inwestycji). statecznie polityka cen transferowych obejmuje swym zakresem całość działalności (w tym podatkowej, inansowej, zarządczej) przedsiębiorstwa opartego na systemie jednostek powiązanych i jest stosowana w celu wewnętrznej optymalizacji wydzielonych ośrodków odpowiedzialności grupy.