Zmiany w zatrudnianiu cudzoziemców

Wprowadzone zmiany stanowią istotne novum dla przedsiębiorców zatrudniających bądź zamierzających zatrudnić cudzoziemców, zarówno w zakresie zasad, jak i procedury. Nowe przepisy mają m.in. uszczelnić procedurę związaną z wykonywaniem pracy krótkoterminowej, dostosować polskie prawodawstwo do unijnej dyrektywy, a także służą zapobieganiu nadużyciom w zatrudnianiu cudzoziemców na podstawie oświadczeń.

I Ustawa nowelizująca

Zmiany opisane w niniejszym artykule wprowadzono przede wszystkim ustawą nowelizującą, czyli ustawą z dnia 20 lipca 2017 r. o zmianie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz niektórych innych ustaw. Ten akt prawny definiuje zmiany w zakresie wydawania zezwolenia na pracę i w zakresie wpisywania do rejestru oświadczeń o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi, a także wprowadza nowy typ zezwolenia – zezwolenie na pracę sezonową.

Zezwolenie na pracę

Ustawa nowelizująca nie zmienia podstawowych zasad pozyskiwania zezwolenia na pracę dla cudzoziemców. Obowiązek uzyskania zezwolenia w dalszym ciągu nie obejmuje zatrudnianych obywateli państw Unii Europejskiej, państw Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Szwajcarii – dotyczy wyłącznie obywateli państw trzecich. Właściwy w zakresie wydawania zezwoleń jest wciąż urząd wojewódzki, a procedura powinna być przeprowadzona nie przez cudzoziemca, ale przez osobę, która powierza wykonywanie pracy. Zezwolenie wydawane jest dla określonego cudzoziemca, wykonującego powierzone mu obowiązki na rzecz wskazanego w zezwoleniu podmiotu, na danym stanowisku.

Nowelizacja wprowadziła do ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy wyliczenie informacji, które powinny się znaleźć we wniosku o wydanie zezwolenia na pracę, dzieląc je na cztery kategorie: informacje dotyczące podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi, informacje dotyczące osoby uprawnionej do reprezentowania pracodawcy wobec wojewody, dane osobowe cudzoziemca oraz informacje dotyczące oferowanej pracy. Wysokość proponowanego cudzoziemcowi miesięcznego wynagrodzenia nie może być już niższa niż wysokość aktualnego minimalnego wynagrodzenia; dotychczas nie mogło być ono niższe od wynagrodzenia pracowników wykonujących pracę porównywalnego rodzaju lub na porównywalnym stanowisku – określenia te powodowały istotne problemy interpretacyjne i pozostawiały luz decyzyjny urzędnikom, którzy weryfikowali spełnienie wymogów ustawowych. Nowelizacja wprowadziła także nowe przypadki, w których wojewoda obligatoryjnie odmawia bądź może odmówić wydania zezwolenia na pracę. Obowiązek odmowy wydania zezwolenia zaktualizuje się w stanie prawnym obowiązującym po wejściu w życie nowelizacji także wówczas, gdy cudzoziemiec nie spełni wymagań podmiotu powierzającego wykonywanie pracy, określonych w toku procedury tak zwanego testu rynku pracy. Powyższa zmiana służy ograniczeniu sytuacji, w których pracodawca miałby formułować w toku powyższej procedury wymagania nieprzystające do oferowanego stanowiska, w celu zapewnienia sobie możliwości zatrudnienia cudzoziemca.

Wojewoda będzie miał również uprawnienie do odmowy wydania zezwolenia na pracę wówczas, gdy uzna, że zezwolenie może być wykorzystane przez cudzoziemca w celu innym niż wykonywanie pracy dla danego pomiotu, lub gdy uzna, że podmiot powierzający wykonywanie pracy nie dopełnił obowiązków związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Oceniając wprowadzoną zasadę, stanąć należy na stanowisku, że daje ona wojewodzie szerokie uprawnienia w zakresie możliwości wydania decyzji odmownej w przedmiocie zezwolenia na pracę.

Nowelizacja wprowadza też zapis, że jeżeli podmiot zatrudniał cudzoziemca przez okres nie krótszy niż trzy miesiące, w związku z oświadczeniem o powierzeniu wykonywania pracy, i złożył przed upływem daty zakończenia pracy wskazanej w oświadczeniu wniosek o wydanie zezwolenia na pracę na tym samym stanowisku na podstawie umowy o pracę, wówczas pracę cudzoziemca na warunkach nie gorszych niż określone w oświadczeniu wpisanym do ewidencji oświadczeń uważa się za legalną od dnia upływu ważności tego oświadczenia do dnia wydania zezwolenia na pracę lub doręczenia decyzji odmownej w tej sprawie (tak: art. 88za ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy). Powyższa regulacja zaradzi obowiązkowej przerwie w zatrudnieniu, która dotychczas była konieczna w oczekiwaniu na wydanie zezwolenia na pracę.

Ustawa wprowadza też istotną nowość, która swoim zakresem obejmuje zarówno zezwolenia na pracę, zezwolenia na pracę sezonową, jak i procedurę oświadczeniową. Minister właściwy do spraw pracy, w porozumieniu z właściwymi ministrami, jest upoważniony do określenia, w drodze rozporządzenia, maksymalnej liczby zezwoleń (oraz odpowiednio oświadczeń), które w danym roku mogą zostać wydane przez wojewodów, uwzględniając potrzeby rynku pracy, względy bezpieczeństwa państwa i porządku publicznego oraz zasadę komplementarności zatrudnienia cudzoziemców w stosunku do obywateli polskich (tak: art. 90b ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy).

Co więcej, ustawą nowelizacyjną utworzone zostały rejestry spraw, prowadzone odpowiednio przez właściwych wojewodów i starostów, dotyczące zezwoleń na pracę, zezwoleń na pracę sezonową i oświadczeń o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi. Dodatkowo utworzono rejestr centralny, prowadzony przez ministra właściwego do spraw pracy. Dane zawarte w rejestrach udostępniane są wyłącznie upoważnionym podmiotom, wymienionym w art. 90c ust. 11 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Rejestry nie są jawne dla pracodawców.