Rachunek kosztów w zarządzaniu procesowym
W teorii i praktyce zarządzania przedsiębiorstwem od lat zadaje się pytanie, czy istnieje narzędzie do ustalenia rzeczywistej wielkości rozliczanych na produkty kosztów. Poważna krytyka w dziedzinie rachunku kosztów, jaka nastąpiła w ostatnim czasie, doprowadziła do rozwoju rachunkowości zarządczej uwarunkowanej działaniami. Z dominującego obecnie nurtu procesowej orientacji przedsiębiorstwa stosunkowo niedawno wyłoniła się koncepcja, która w opinii wielu rewolucjonizuje dotychczasowe rozwiązania w zakresie rachunku kosztów.
Koncepcja Activity Based Costing (rachunek kosztów działań) prezentuje się jako opozycyjna wobec neoklasycznej teorii przedsiębiorstwa, zakładającej optymalne wykorzystanie zasobów i brak występowania zjawiska ich marnotrawstwa. Postępująca strukturalna zmiana warunków gospodarczych spowodowała, że maksymalizacja zysku zaczęła polegać na sukcesywnym zwiększaniu produktywności zasobów w wyniku minimalizacji różnicy pomiędzy kosztem zasobów dostarczonych i wykorzystanych. Powstające w ten sposób zjawisko marnotrawstwa zasobów jest trudne do identyfikacji i ukryte jest w liczbach. Szczególnym problemem jest kryterium efektywności gospodarowania w warunkach występowania różnicy pomiędzy kosztem zasobów dostarczonych a kosztem zasobów wykorzystanych dla popytu mniejszego od zdolności produkcyjnych przedsiębiorstwa.
Geneza i praktyczne założenia procesowego rachunku kosztów
Do opracowania nowej metody kalkulacji kosztów przyczyniło się wiele czynników, wśród których najistotniejszy był wzrost kosztów pośrednich przy malejących kosztach pracy. Zasadniczy kierunek krytyki tradycyjnego rachunku kosztów dotyczył dowiedzionego w praktyce:
- zawyżania kosztów obiektów wytwarzanych w długich seriach i nieoszacowywanie kosztów obiektów wytwarzanych w krótkich seriach w wyniku alokacji kosztów;
- ujawnienia optimum zysku, polegającego na generowaniu stosunkowo największej części zysku przez stosunkowo najmniejszą część sprzedaży.
Celem rachunku kosztów działań miało być doprowadzenie do alokacji kosztów na obiekty kosztów w stopniu odpowiadającym poziomowi wykorzystania przez te obiekty zasobów dostarczonych oraz identyfikacji obiektów kosztów generujących rentowność produkcji. W taki sposób zaczęła się kształtować idea rzeczywistego kosztu jako kosztu powstałego z zużycia zasobu dostarczonego poprzez działania wykonywane w związku z wytworzeniem danego obiektu kosztów. Takie pojęcia jak: usprawnienie procesu, efektywność procesu czy system zarządzania kosztami procesu miały znaleźć urzeczywistnienie w postaci rachunku kosztów działań jako rachunku zorientowanego na ciągłe doskonalenie prowadzonej działalności.
Wykorzystałeś swój limit bezpłatnych treści
Pozostałe 70% artykułu dostępne jest dla zalogowanych użytkowników portalu. Zaloguj się, wybierz plan abonamentowy albo kup dostęp do artykułu/dokumentu.
Zaloguj się
