Łańcuch wartości Portera

W świecie analiz biznesowych bardzo ważne jest budowanie modeli podmiotów (organizacji), pozwalających z jednej strony na zrozumienie ich roli na rynku, a z drugiej na porównanie ich wzajemnej sprawności operacyjnej. Same organizacje także dążą do pełnego zrozumienia swojej roli, co pozwala im budować skuteczne strategie, taktyki i wewnętrzną organizację. M.E. Porter wprowadził do języka analizy systemów ekonomicznych powiązane z sobą pojęcia rynkowego łańcucha wartości i wewnętrznego łańcucha wartości.

Rynkowy łańcuch wartości to łańcuch kolejno po sobie następujących podmiotów będących w relacji dostawca – odbiorca, stanowiących kolejne etapy przetwarzania lub usług. Na przykład pomiędzy farmerem i polem buraków cukrowych a torebką cukru na półce w sklepie są także cukrownia, konfekcjonowanie, firma logistyczna i być może inne, np. dostawca produktów do domu realizujący zamówienia składane przez Internet.

Z perspektywy poszczególnych podmiotów, każdego ogniwa takiego łańcucha, istotne jest zrozumienie w nim swojej roli. Jest to odpowiedź na pytanie o to, co powoduje, że nasi odbiorcy nie zaopatrują się u naszych dostawców, czyli: „Jaką wartość wnosimy w tym łańcuchu, że warto nam zapłacić naszą marżę (nie warto nas ominąć)?” (patrz rysunek 1).

Rynkowy łańcuch wartości pokazuje usytuowanie danego podmiotu w łańcuchu wytwarzania i dystrybucji dóbr i usług, ale nie tłumaczy tego położenia. Narzędziem służącym do identyfikacji czynników wpływu na to, jaka jest ta pozycja, jest model pięciu sił Portera (rysunek 2). Bardzo rzadko podmioty rynkowe mają monopol na swoje produkty, dlatego łańcuch wartości należy uzupełnić o konkurencję.