PIT/CIT i VAT to nie wszystko

Liczba płaconych podatków zależy od charakteru działalności firmy. Inne podatki zapłacimy, prowadząc firmę transportową, inne – gdy działamy w branży budowlanej, a jeszcze inne – prowadząc spółkę. – Obciążenia fiskalne to nie tylko daniny wpłacane do urzędu skarbowego, ale także opłaty odprowadzane na konto urzędu gminy – wyjaśnia Dariusz Dąbrowski z Kancelarii Księgowo-Podatkowej. – Z danych Ministerstwa Finansów wynika, że obecnie wyróżniamy 13 podatków bezpośrednich. Nie wszystkie jednak płaci przedsiębiorca – zaznacza.

W zależności od rodzaju prowadzonej działalności właścicieli firm obowiązują podatki: dochodowy od osób fizycznych (PIT), dochodowy od osób prawnych (CIT), podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC), od nieruchomości, tonażowy oraz od wydobycia niektórych kopalin. W Polsce obowiązują także trzy podatki pośrednie – od towarów i usług (VAT), akcyzowy oraz podatek od gier. Portfel przedsiębiorcy mogą obciążyć także lokalne opłaty. Możemy do nich zaliczyć m.in. opłatę targową, opłatę środowiskową czy opłatę za wody opadowe.

Jak wynika z najnowszego raportu Ministerstwa Gospodarki „Przedsiębiorczość w Polsce 2015”, w Polsce mamy ponad 2 mln aktywnych firm. Struktura polskich przedsiębiorstw w zasadzie od lat się nie zmienia: mikroprzedsiębiorstwa stanowią 95,6%, małe – 3,3%, średnie – 0,9% i duże – 0,2% Liczba nowo zarejestrowanych podmiotów w systemie REGON w roku 2014 wyniosła 357 tys. W ujęciu sektorowym największy wzrost w liczbie nowo rejestrowanych firm miał miejsce w sekcjach: pozostała działalność usługowa (wzrost o 34%), transport i gospodarka magazynowa (o 7,4%) oraz budownictwo (o 5%).

Podatki bezpośrednie

Najbardziej znanymi podatkami dla przedsiębiorcy są podatki od dochodów lub od obrotów – PIT (od osób fizycznych) oraz CIT (od osób prawnych ze stawką 19% podstawy opodatkowania.). Jak podaje Ministerstwo Finansów, w ubiegłym roku wpływy budżetowe z tytułu podatku od osób fizycznych rozliczających się m.in. w formie skali podatkowej, podatku liniowego, ryczałtu czy karty podatkowej wyniosły 83 140 145 tys. zł. Wpływy z podatku od osób prawnych wyniosły 32 894 156 tys. zł. W ubiegłym roku do urzędów wpłynęło ponad 27,5 mln deklaracji PIT i 347 tys. podatku CIT.

Podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC) należy zapłacić w sytuacji, gdy dojdzie do zawarcia umowy sprzedaży, kupna, odpłatnego użytkowania, założenia spółki, umowy zamiany, umowy spółki itp. między przedsiębiorcą a osobą prywatną. Zwykle jego wysokość jest zależna od rodzaju umowy i wynosi 1–2% wartości transakcji.

Przedsiębiorcy, którzy są właścicielami nieruchomości (budynków, budowli, lokali, a nawet gruntów i lasów, na których prowadzą działalność gospodarczą), a także dzierżawią nieruchomości wykorzystywane na cele działalności gospodarczej, płacą podatek od nieruchomości. Jest to danina lokalna ustalana przez radę miejską. Stawki są różne w poszczególnych gminach i zależne od charakteru nieruchomości.

Podatek od środków transportu płacą przedsiębiorcy prowadzący działalność związaną z transportem oraz ci, którzy mają w posiadaniu samochody ciężarowe. Wysokość daniny określają rady gmin. Kwoty wahają się od ponad 400 zł do ponad 3 tys. zł za pojazd rocznie. Podatkowi podlegają m.in. samochody ciężarowe o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 t, ciągniki siodłowe i balastowe przystosowane do używania łącznie z naczepą lub przyczepą o DMC zespołu pojazdów powyżej 3,5 t oraz autobusy (opłata zależna od liczby miejsc do siedzenia).

Podatek tonażowy z kolei płacą przedsiębiorcy, którzy świadczą usługi w żegludze międzynarodowej z wykorzystaniem statków o pojemności brutto (GT) powyżej 100 jednostek każdy. Jakie to usługi? Przewóz osób lub ładunku za pomocą holownika albo pogłębiarki, a także usługi ratownictwa pełnomorskiego. Podatek wynosi 19% podstawy opodatkowania.

Podatkiem od niektórych kopalin obciążone jest wydobycie miedzi, srebra, ropy naftowej lub gazu ziemnego. Daninę tę płacą osoby fizyczne, prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz spółki cywilne, w których wspólnikom udzielono koncesji. Stawki podatku uzależnione są od wielu czynników liczonych na podstawie średnich arytmetycznych notowań na giełdach, a także kursu dolara.

Podatki pośrednie i opłaty

Podatek VAT muszą płacić właściciele firm, którzy sprzedają towary lub świadczą usługi w ramach działalności gospodarczej. Jednak na początek – dopóki firma ma niewielkie obroty – można korzystać ze zwolnienia od tego obowiązku. W minionym roku, według danych resortu, do budżetu państwa z tytułu tego podatku wpłynęło 123 120 798 tys. zł. W kolejnych latach wpływy mają być o jedną trzecią wyższe, bo resort pracuje nad uszczelnieniem systemu.

Podstawową stawką VAT w Polsce jest 23% Są też stawki mniejsze: 8% stosowane jest między innymi na budownictwo mieszkaniowe, 5% na produkty rolne, 4% na przewóz osób (taxi), a nawet 0% na niektóre rodzaje importu usług i dostawy towarów. Podatek VAT stanowi prawie połowę dochodów uzyskiwanych przez państwo. Dodać należy, że nie wszyscy mają obowiązek rejestracji jako podatnicy tego podatku. Niektórzy ze względu na wysokość obrotów lub specyfikę działalności mogą skorzystać ze zwolnienia.

Innym podatkiem od obrotu jest akcyza. Kto ją płaci? Producenci i sprzedawcy wyrobów akcyzowych, m.in. alkoholi, paliw silnikowych, olejów opałowych i gazu, samochodów osobowych, niektórych kosmetyków, a także energii elektrycznej. Stawki podatku na poszczególne produkty są różne, wyrażane w kwocie na jednostkę wyrobu, procencie podstawy opodatkowania, procencie maksymalnej ceny detalicznej czy kwocie na jednostkę wyrobu i procencie maksymalnej ceny detalicznej. W 2015 r. z tytułu tych podatków do budżetu wpłynęło 62 808 633 tys. zł.

Podatek od gier płacą osoby fizyczne, prawne oraz jednostki niemające osobowości prawnej, które prowadzą działalność w zakresie gier hazardowych na podstawie udzielonej koncesji lub zezwolenia. Daninę płacą także podmioty urządzające gry objęte monopolem państwa oraz uczestnicy turnieju gry pokera. Stawki podatku zależą od charakteru gier i wynoszą: dla loterii od 10 do 15%, gier – od 20 do 50%, zakładów wzajemnych – od 2,5 do 12%. W przypadku podatku od gier na automatach o niskich wygranych płacony jest podatek w formie ryczałtu – wynosi on 2 tys. zł miesięcznie od każdego automatu. W 2015 r. do budżetu z tytułu tego podatku wpłynęło 1 337 125 tys. zł.

I na koniec kilka słów o opłatach. Pierwsza z nich to opłata środowiskowa. Płacą ją przedsiębiorcy, którzy używają maszyn, urządzeń czy też pojazdów emitujących do środowiska szkodliwe substancje – m.in. wprowadzają do powietrza gazy lub pyły, ścieki do ziemi lub wód, składują czy spalają odpady. Opłatę wraz z odpowiednimi deklaracjami składa się do urzędu marszałkowskiego raz do roku. Jeśli należność za dany rok nie przekracza wartości 800 zł, podatnik jest zwolniony z jej uiszczania. Oblicza się ją na podstawie różnych pomiarów oraz danych technicznych i technologicznych.

Kolejną daniną jest opłata targowa, którą muszą zapłacić osoby handlujące na targowiskach (pobiera ją na miejscu inkasent). Jej stawki także samodzielnie ustalają gminy. Podobnie jest w przypadku opłat za wody opadowe, czyli deszczówkę. Jej wysokość ustalają radni. W tym przypadku przelicza się powierzchnię, na której znajduje się przedsiębiorstwo, przez określoną stawkę kwotową.

Nowością w Polsce jest wprowadzenie dwóch zupełnie nowych podatków: od sprzedaży detalicznej (tzw. podatek od supermarketów), a także podatku bankowego. W przypadku tej pierwszej daniny projekt ustawy przedstawiony przez Ministerstwo Finansów w maju tego roku zakłada wprowadzenie dwóch stawek: 0,8% i 1,4% oraz 17 mln zł kwoty wolnej od podatku. Podatnikami mają być sprzedawcy detaliczni dokonujący zbycia towarów (rzeczy ruchomych lub ich części).

Wyłączona z podatku będzie sprzedaż: gazu ziemnego dostarczanego do konsumentów za pośrednictwem sieci dystrybucyjnych, wody dostarczanej do konsumentów przez przedsiębiorstwa wodno-kanalizacyjne; węgla kamiennego i innych paliw stałych; używanych do celów opałowych pozostałych węglowodorów gazowych (zarówno rozlewanych do butli gazowych w składzie podatkowym, jak i znajdujących się w przydomowych zbiornikach gazu).

Podatek bankowy wszedł w życie w lutym 2016 r. i jest jednym z ważniejszych źródeł finansowania tegorocznego budżetu. Przewiduje, że m.in. banki, firmy ubezpieczeniowe, SKOK-i i firmy pożyczkowe będą obłożone podatkiem wynoszącym rocznie 0,44% wartości ich aktywów.

W przypadku banków oraz spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych wartość aktywów wolnych od podatku wynosi 4 mld zł. Dla ubezpieczycieli jest to 2 mld zł, a dla firm pożyczkowych – 200 mln zł. Zwolniony z podatku bankowego został Bank Gospodarstwa Krajowego oraz ewentualnie inne banki państwowe, które mogą powstać w przyszłości.